ΤΑ ΡΟΥΧΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ Παλιά, κι ο Βασιλιάς γυμνός ήταν. Όπως όλοι οι άνθρωποι. Και οι εικόνες του Αδάμ και της Εύας το μαρτυρούν,  και οι ανθρωπολόγοι μας το βεβαιώνουν. Ρούχα μπορεί να μην φορούσαν, στολιζόντουσαν όμως. Και μετά έβαφαν πρόσωπο και σώμα. Και στη συνέχεια, έκαναν και τατουάζ. Ήταν οι πρώτες μορφές  καλλωπισμού και ενδυμασίας.  Πίστευαν  πως έτσι  προστατεύονταν από τα κακά πνεύματα και ταυτόχρονα προξενούσαν  φόβο και θαυμασμό στα ζώα και τους άλλους ανθρώπους. Με το τέλος της παλαιολιθικής εποχής, όταν το κλίμα άρχισε να γίνεται ψυχρό, επινόησαν και τα πρώτα ρούχα. Από τότε, και σε όλη την ιστορική διαδρομή του ανθρώπινου γένους, η ενδυμασία εκτός από χρηστική, έγινε και ταξική, και συναισθηματική, και μέσον επικοινωνίας. Το ένδυμα του βασιλιά σε σχέση με το ένδυμα του αγρότη, δίνει σαφές στίγμα του ποιος είναι ποιος και ποία η θέση του στην κοινωνία. Το ένδυμα του στρατιωτικού, του ιερέα και του δικαστή, επίσης δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών  για το έργο που επιτελεί ο καθείς, και την εξουσία που έχει.  Στη συνέχεια, με όχημα την ενδυμασία, επιβάλλεται και μια ξεχωριστή κόμμωση, στάση και περπάτημα για το κάθε άτομο, ώστε να εναρμονίζεται με το ρόλο του. Να…

                                            ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΦΤΩΧΙΑ   Ένα αναφαίρετο δικαίωμα είναι κι αυτό. Ο καθείς δικαιούται να είναι φτωχός.  Αρκεί να το θέλει. Υπάρχει όμως και η άποψη σύμφωνα με την οποία κάποιοι τουλάχιστον, υποχρεούνται να είναι φτωχοί. Γιατί έτσι γυρίζει η γη, έτσι ξημερώνει και βραδιάζει, έτσι  πορεύεται ο κόσμος κι η ανθρωπότητα. Το λόμπυ της Φτώχιας, έχει ατράνταχτα επιχειρήματα. Δεξαμενές σκέψης και αλυσίδες ολόκληρες επιστημόνων, μέσων επικοινωνίας,  παγκόσμιων οργανισμών, πολιτικών και κυβερνήσεων επεξεργάζονται και θεμελιώνουν θεωρητικά το ζήτημα, το επικοινωνούν και  εν τέλει το επιβάλουν πρακτικά. Και όχι μόνο σήμερα, αλλά «από αρχαιοτάτων»! Στην εμβληματική κωμωδία του Αριστοφάνη «Πλούτος», ο  ήρωας του έργου Χρεμύλος, αναζητά κάποιον που θα τον βγάλει από τη φτώχια. Έχει πάρει χρησμό απ το μαντείο σαφή: Ακολούθησε τον πρώτο που θα βρεις  μπροστά σου. Αυτός ο πρώτος ήταν ένας ρακένδυτος, τσιμπλιάρης  και βρώμικος γέρος. Αποδεικνύεται πως το εν λόγω γερόνδιον, είναι ο  Θεός Πλούτος. Και επειδή ακριβώς είναι τυφλός,  πάει στα κουτουρού, σε οποιονδήποτε! Τον τύφλωσε ο Δίας. Γιατί όταν ήταν νέος, απείλησε πως θα πηγαίνει  στους καλούς, τους τίμιους και δίκαιους.  «Ο Θεός εκ πεποιθήσεως ζηλεύει και φθονεί  την αρετή και τη σοφία, για να χει μονοπώλιο»**  εξηγεί ο…

                   ΧΡΟΝΟΒΟΡΑ     ΤΑΞΙΔΙΑ   ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ                 Πόσους αιώνες  πρέπει να ταξιδέψει ένα καπέλο για να φτάσει από την  Σαγκάη στο Παρίσι; Πολλούς. Νομίζω γύρω στους δέκα. Χίλια χρόνια! Το περίτεχνο καπέλο που  αγάπησαν οι γυναίκες στης Σαγκάης, με τα χρόνια, φορέθηκε και σε μια κοντινή πόλη. Και σε μια επαρχία στη συνέχεια, πιο κει. Κι έκανε αιώνες να περάσει τα σύνορα της αχανούς  Κίνας για να πάει μέσω Ινδίας ίσως,  στο Αφγανιστάν κι από κει στην Περσία. Παντού άρεσε το καπέλο. Και σε κάθε τόπο, κάτι άλλαζε στην εμφάνισή του. Κάτι πρόσθεταν ή αφαιρούσαν οι καλφάδες που το έφτιαχναν σύμφωνα με τις ανάγκες , το κλίμα και την κουλτούρα του κάθε τόπου. Έτσι συνεχίζοντας το μακραίωνο   ταξίδι του, κατέληξε στο Παρίσι αλλαγμένο, προσαρμοσμένο, αλλά κρατώντας πάντα την αρχική του γραμμή και  γοητεία. Στην πόλη της μόδας το παρέλαβαν οι μαίτρ του είδους, και αφού έβαλαν και την δική τους πινελιά, το παρέδωσαν στον δυτικό κόσμο ως  μόδα, που δεν επιδέχεται πια αλλαγές και προσαρμογές. Και στο Παρίσι και στο Βερολίνο και στη Νέα Υόρκη, το ίδιο καπέλο θα φοριόταν. Πως γίνεται να ξεκινά ένα τραγούδι από το Χαλέπι της Συρίας με λόγια αραβικά και τον μουσικό τρόπο που κληροδότησαν…

  Τρία είδη, μια κατηγορία.  Καλλιτέχνες που  φέρνουν τον τίτλο μάλλον  υποτιμητικά.  Άνθρωποι της τέχνης που την διακονούν στην κόψη του ξυραφιού.  Είναι εκείνοι οι ανέστιοι που δεν τους παίζει  η καθεστηκυία τάξη. Που είναι  αναγκασμένοι να πάρουν τους δρόμους , να στήσουν μόνοι τους το πάλκο και να ανέβουν πάνω του για τον επιούσιο. Τότε παλιά, αλλά ακόμα και τώρα. Κατάρα ήταν να μείνεις για πάντα ή να ξεπέσεις στην γύρα, είτε ως καραγκιοζοπαίχτης είτε ως ηθοποιός, είτε ως μουσικός.  Ο παλιός μπουλουξής και κατοπινός σπουδαίος  θεατρικός επιχειρηματίας Γιώργος Λεμπέσης αφηγείται στο βιβλίο του «Από απόσταση αναπνοής» για το πώς πέρασε από τις νεανικές ερασιτεχνικές παραστάσεις  στα Βουνάρια της Μεσσηνίας, στα μπουλούκια. Τότε τα μπουλούκια ήταν οικογενειακή υπόθεση. Υπήρχαν οι οικογένειες του  Στρατηγού, του Παπαδόπουλου, του Θηβαίου, των Γακίδηδων.  Στα  χρόνια  λοιπόν της κατοχής, ο μπουλουξής Βασίλης Στρατηγός, βρέθηκε στο διπλανό  Χαροκοπιό. Ο «ζεν πρεμιέ» του θιάσου το σκασε ξαφνικά και ο Στρατηγός έχρισε ηθοποιό τον νεαρό Λεμπέση, ο οποίος μετά από το βάπτισμα στη σκηνή εκεί στα πάτρια εδάφη, ακολούθησε το μπουλούκι, και τη μοίρα του. Τα έργα άλλαζαν κάθε βράδυ και οι μπουλουξήδες έπρεπε να έχουν το δικό τους ρεπερτόριο  και βεστιάριο. Ένα μπαουλάκι με ενδυμασίες. Φράκο, …

    Στο υπέροχο θεατρικό  έργο των Α. Σακελλάριου και Χ. Γιαννακόπουλου,  «Θανασάκης ο πολιτευόμενος»,  στις αρχές της δεκαετίας του ΄50 άρτι αφιχθείς εξ Ελβετίας  όπου σπούδασε , ο Θανασάκης, εγκαθίσταται  στην ψωροκώσταινα για να πολιτευθεί.  Φιλοδοξεί κι αυτός να κατασκευάσει ένα success  story  της εποχής, για μια Ελλάδα που μόλις έχει βγει  από έναν παγκόσμιο κι έναν εμφύλιο πόλεμο. Ο  Θανασάκης  ανήκει σ εκείνη την κατηγορία των Ελλήνων που έφθαναν εξ εσπερίας αρματωμένοι με γνώσεις και απόψεις, βερνικωμένοι  με μπόλικο λούστρο και περισσό αυτοθαυμασμό, για να προσφέρουν με το αζημίωτο.  Συναντούμε αυτήν την κατηγορία «σωτήρων - πιράνχας»  με την ίδρυση του νεώτερου ελληνικού κράτους. Τότε που πλήθος άκαπνων φραγκοντυμένων  συμπατριωτών μας ήρθαν από το εξωτερικό, κατέλαβαν υψηλές θέσεις στο δημόσιο και το κατάκλεψαν. Όχι όλοι βέβαια, αλλά αρκετοί. Πολλοί για την ακρίβεια. Τόσοι, ώστε να  εμπνεύσουν  τον πιο σπουδαίο θεατρικό συγγραφέα της εποχής, τον Μιλτιάδη Χουρμούζη να γράψει  το «Υπάλληλο». Μια  πικρή κωμωδία που αναδεικνύει  όλη την ατμόσφαιρα της μίζας  της συναλλαγής και της αρπαχτής που βασίλευαν από τότε, την ίδια  ώρα που οι ήρωες του ΄21 επένοντο, και πέθαιναν στην ψάθα. Τα σχολικά βιβλία δεν αναφέρουν  βέβαια  πως ο ήρωας Νικηταράς, (ο «τουρκοφάγος»), ζητιάνευε  έχοντας απ το γκουβέρνο…

  ΛΟΥΚΑΣ: Είσαι βέβαιος Σόλων ότι εδώ είναι στάση λεωφορείου; ΣΟΛΩΝ: Εσύ δεν είπες ότι ξέρω μια στάση λεωφορείου; Και ήρθαμε. ΛΟΥΚΑΣ:  Ξέρω πως υπάρχει μια ταμπέλα σου είπα, και ήρθαμε. Αν είναι στάση ή δεν είναι, δεν ξέρω… Είναι  οι πρώτες ατάκες που ανταλλάσουν οι ήρωες του Κώστα Μουρσελά στην  «Στάση Λεωφορείου»,  ενός από τα πιο ωραία μονόπρακτα της εμβληματικής τηλεοπτικής σειράς  του «Εκείνος κι Εκείνος». Η θεατρική μεταφορά του έγινε το καλοκαίρι του 2011, και είχα τη χαρά να παίζω τον «Λουκά». Σε ένα τοπίο σεληνιακό, μπροστά σε μια ξεθωριασμένη στάση λεωφορείου  οι δύο ξένοιαστοι άστεγοι  και απόκληροι  της καταναλωτικής (πάλαι ποτέ) κοινωνίας, αναρωτιούνται αν στη μοίρα τους είναι να περάσει κάποιο λεωφορείο και να τους πάρει  για αλλού. Που; Οπουδήποτε μακριά  από τους σκουπιδότοπους που ζουν. Από τα παγκάκια των πάρκων που περνούν τις νύχτες  τους  και τους κάδους απορριμμάτων όπου αναζητούν την τροφή τους. Ακραίες καταστάσεις για εκείνη την εποχή. Για την ακρίβεια, ακραίες καταστάσεις για την εποχή πριν το 2010, όταν με φόντο τη θάλασσα και τα όμορφα σπίτια του Καστελόριζου, μας ανακοινώθηκε το νέο «ντεκόρ»  στο οποίο  θα ζούμε πλέον. Διεκδικούν  στο καλύτερο  λοιπόν γιατί όπως λέει πιο κάτω ο Λουκάς : « Μπορεί…

  Γεννήθηκε  σε χρόνους δύσκολους, αλλά γόνιμους. Το 1917! Συγκέντρωσε στους κόλπους του τους επαγγελματίες της σκηνής για πρώτη φορά οργανωμένα σε μία εργατική ένωση. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, οι έλληνες ηθοποιοί οργανώθηκαν σε «εσνάφι» , σε μια άτυπη επαγγελματική  συντεχνία δηλαδή,  στην Κωνσταντινούπολη, στο δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα. Και τούτο γιατί στην Πόλη,  υπήρχε πιο  δραστήρια θεατρική κίνηση από εκείνη του νέου  Ελληνικού  Κράτους. Συγκεντρώνοντας  το θεατρικό δυναμικό των παραδουνάβιων  ηγεμονιών όπου άνθισε το ελληνικό θέατρο πριν ακόμα από την επανάσταση του ΄21, αλλά και σπουδασμένους στην δυτική Ευρώπη θεατρίνους, το «ρωμαίικο»  θέατρο στη Βασιλεύουσα  κυριολεκτικά μεγαλούργησε. Από την ίδρυσή του το Σ.Ε.Η. έπαιξε σπουδαίο ρόλο όχι μόνο στην πολιτιστική, αλλά και την κοινωνική ζωή του τόπου, δίνοντας αγώνες για την ελευθερία, τη δημοκρατία, την κοινωνική πρόοδο. Ευαίσθητοι στις ανάγκες και τα προβλήματα του λαού οι έλληνες  ηθοποιοί, υπήρξαν μαχητές  στους αγώνες της πατρίδας. Απέναντι στην δικτατορία του Μεταξά, στον πόλεμο του ΄40,  την αντίσταση, στους αγώνες για τη δημοκρατία. Το «Θέατρο του Βουνού» στα πλαίσια του ΕΑΜ, εμψύχωνε μαχητές και λαό. Και   οι μετεμφυλιακές διώξεις , οι φυλακίσεις και εξορίες μέχρι την εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών,  στράφηκαν εναντίον πλήθους θεατρίνων. Η απριλιανή χούντα μάλιστα,…