ΑΠ ΤΟΥΣ ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΥΣ ΣΤΙΣ «ΝΕΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ»   Του Πάνου Σκουρολιάκου Ονειροπόλοι και αιθεροβάμονες ή πραγματιστές; «Στον κόσμο τους» ή μαχητές και  αισιόδοξοι; Ανατρέχοντας την ιστορία, οι δημιουργοί έργων τέχνης, πάσχιζαν  να μιλήσουν, να διαφωτίσουν, να διορθώσουν τα στραβά κι ανάποδα, να ακυρώσουν  τις αδικίες και τις στρεβλώσεις του ανθρώπινου χαρακτήρα, των πράξεών του, κι ακόμα τα πεπραγμένα της εξουσίας που είχαν αντίκτυπο  στο κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Μάλιστα σε κρίσιμες  ιστορικές στιγμές οι άνθρωποι της τέχνης πήραν πολύ σοβαρά τον ρόλο τους και πρόσφεραν πολλά. Από τον Ντελακρουά, τον Βολταίρο και τον Ντιντερό της Γαλλικής Επανάστασης, έως τους φουτουριστές του Μαγιακόφσκι και τους κονστρουκτιβιστές της  «Ομάδας εργασίας αντικειμενικής ανάλυσης» της Ρωσικής Επανάστασης του 1917.  Στην δική μας επανάσταση  του 1821, ο Μιλτιάδης Χουρμούζης  με τα θεατρικά του, ο λόρδος Μπάϋρον,  ο Κάλβος και ο Σολωμός  με τους στίχους τους, κι άλλοι πολλοί  μείζονες και ελάσσονες δημιουργοί, συμμετείχαν στην προετοιμασία του αγώνα αλλά και στις μάχες,  με την πένα, τον χρωστήρα,  και πολλοί από αυτούς με το σπαθί και το τουφέκι. Γνωστοί οι αγώνες του Μπάϋρον . Ο Μιλτιάδης Χουρμούζης, έρχεται από την Κωνσταντινούπολη δέκα επτά χρονών ως Χουρμούζιος Τριανταφύλλου, και πολεμά μέχρι το τέλος της επανάστασης. Πολλοί ηθοποιοί…

          EΚΔΡΟΜΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ     ΓΙΩΡΓΟ     ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ Του Πάνου Σκουρολιάκου   Ποιος είπε ότι οι ποιητές είναι βαρετοί στις εκδρομές; Ότι πλήττεις ταξιδεύοντας μαζί τους; Σας  βεβαιώ  πως  το ταξίδι με τον ποιητή Γιώργο Μαρκόπουλο, είναι πραγματικά υπέροχο.   Αναφέρομαι στην  επιλογή από το συνολικό έργο του:  «Ποιήματα 1968-2010» (Εκδόσεις «Κέδρος»).  Δεν μιλώ βεβαίως ως βιβλιοκριτικός, αλλά μόνον ως συνταξιδιώτης. Ο Γ.Μ., έχει εκδώσει εννέα ποιητικές συλλογές, ένα πεζό, τέσσερα δοκίμια, και άλλα δύο βιβλία  για   ποιήματα και ποιητές. Το 1996 του απονεμήθηκε το Βραβείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,  το 1999 και το 2011  το Κρατικό Βραβείο Ποίησης,  ενώ το 2011 πάλι,  τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών από το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη για το σύνολο του έργου του. Η εκδρομή ξεκίνησε το 1974, και τίποτα από όλα  αυτά δεν είχε συμβεί τότε. Ο Μαρκόπουλος  ήταν ένας φοιτητής της Ανωτάτης Βιομηχανικής του Πειραιά, που είχε εκδώσει εν μέσω  δικτατορίας και  μεταπολίτευσης δύο ελπιδοφόρες  ποιητικές συλλογές. Τον συνάντησα στο  Θεατρικό Τμήμα της  ΑΣΟΕΕ    όπου φοιτούσα.  Πειραματιζόμασταν  αυτοσχεδιάζοντας  πάνω σε μονόπρακτα του εικονοκλάστη συγγραφέα  Γιώργου Μανιώτη. Δυστυχώς το Θεατρικό μας δεν  ευτύχησε. Διαλυθήκαμε, αλλά εγώ είχα αποκτήσει έναν φίλο με τον οποίο συζητούσαμε στα παγκάκια του Πεδίου…

                                              “ ΕΡΓΑΣΙΑ  ΤΕΧΝΑΣ  ΚΑΤΕΡΓΑΖΕΤΑΙ” Ένας  πανάρχαιος μιμητικός χορός  ανθρώπων που δούλευαν τη γη, αποτέλεσε την απαρχή της τέχνης του  θεάτρου.  Η τραγωδία,  αναφέρει ο Αριστοτέλης στην «Ποιητική» του,  είναι  «μίμησις πράξεως σπουδαίας…». Kάτω από το φως νεώτερων ανθρωπολογικών παρατηρήσεων, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ο πυρήνας της τραγωδίας και βέβαια της ποίησης   βρίσκεται στον μιμητικό χορό της πρωτόγονης κοινωνίας. Για παράδειγμα, οι κοπέλες μιας  τέτοιας κοινωνίας καλλιεργούν τους αγρούς. Το βλαστάρι που μόλις φύτρωνε, κινδύνευε  από τα καιρικά φαινόμενα της εποχής. Για να αποτραπεί η  διαφαινόμενη  καταστροφή  του, τα νεαρά κορίτσια χόρευαν, μιμούμενα  με τα σώματά τους τον αγώνα ανάμεσα στο σπαρτό και τον αέρα. Τραγουδούσαν ταυτόχρονα στα βλαστάρια, προτρέποντάς τα να κάνουν το ίδιο, και να νικήσουν τα φυσικά εμπόδια που συναντούσαν  στην διαδικασία της   ανάπτυξής  τους. Η ανάγκη της επιβίωσης και  η προστασία του κόπου της εργασίας γεννά τέχνη λοιπόν. Πολλές είναι οι εκφάνσεις του φαινομένου και σε όλη την ιστορική πορεία των κοινωνιών και της ανθρωπότητας. Ποιος δεν έχει δει τον κυπριακό χορό του δρεπανιού. Οι καλοί θεριστάδες της μεγαλονήσου, «έπαιζαν το δρεπάνι», έκαναν δηλαδή επιδέξιες και γρήγορες κινήσεις  με αυτό γύρω από το κορμί και πάνω από το κεφάλι, κόβοντας  μαστόρικα το…

                      ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΣΤΟ … ΚΑΙΝΟ. Το  1984, νομίζω πως ήταν, όταν σε ένα άρθρο μου στην εφημερίδα  «Τα Νέα», έγραφα για την ανάγκη δημιουργίας στα Πανεπιστήμιά μας τμημάτων Θεατρολογίας. Από τότε έχουν περάσει πολλά χρόνια και έχουμε πια τέσσερεις τέτοιες Σχολές, σε ισάριθμα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Έχουν περάσει και αρκετά χρόνια  λειτουργίας τους, ώστε να  μπορεί κανείς να κάνει μια αποτίμηση του έργου τους.  Παρ ότι έχω σχηματίσει μια κάποια προσωπική γνώμη με βάση   την εμπειρία που είχα ως διδάσκων   για  ικανό διάστημα  στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου,  αφήνω το έργο της αποτίμησης σε αρμοδιότερους εμού. Για να γίνει μια αποτίμηση άλλωστε, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν πολλά στοιχεία, κι ανάμεσα σε αυτά, το περιβάλλον της γενικής, αλλά και της συναφούς, καλλιτεχνικής εν προκειμένω εκπαίδευσης.  Θα ήθελα λοιπόν  να σκεφθούμε τον  πολυποίκιλο  χάρτη των σχολών που διακονούν τις τέχνες είτε πρακτικά είτε θεωρητικά, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, και να αναλογισθούμε το επίπεδο της προσφοράς τους στην κοινωνία, σε σχέση πάντα με  τον τρόπο που τις αντιμετωπίζει η πολιτεία. Σχολές  για τις οποίες είναι αρμόδιο το υπουργείο Παιδείας και άλλες τις οποίες εποπτεύει το Υπουργείο Πολιτισμού, λειτουργούν με τους όρους και…

                        ΝΑ ΧΑΜΕ ΕΝΑΝ ΛΕΥΤΕΡΗ ΣΤΟ ΜΟΥΝΤΙΑΛ   Εν μέσω  Μουντιάλ, σημειώνω από μια συνέντευξη του Ότο Ρεχάγκελ την διαπίστωση πως η ελληνική εθνική ομάδα είναι καλή, αλλά δεν σκοράρει! Κι  όμως, στην ιστορία του ποδοσφαίρου  είχαμε ένα έλληνα «προφέσορα» στο σκοράρισμα που διέπρεψε διεθνώς! Πρόκειται για τον Λευτέρη  Αντωνιάδη, που γεννήθηκε το 1924 στη νήσο Πρίγκηπος απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, και που δοξάστηκε  ως παίχτης της Φενέρμπαχτσε, της Φιορεντίνε της Νις, της ΑΕΚ, αλλά και ως αρχηγός της Εθνικής Ομάδας ποδοσφαίρου της Τουρκίας.  Το προσωνύμιο  του, ήταν «Προφέσορας».  Έφυγε από τη ζωή το 2012, με τον θρύλο του μυθικού παίχτη  και με την λατρεία των ποδοσφαιρόφιλων της γειτονικής χώρας να τον συνοδεύουν . Στην κηδεία του δέκα χιλιάδες οπαδοί της Φενέρμπαχτσε έδωσαν το παρών, και ανάμεσά τους ο - και ποδοσφαιριστής παλιότερα -  πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Υπήρξε ποδοσφαιριστής υψηλών προδιαγραφών. Μαχητής και ευθύβολος. Το σύνθημα που τον συνόδευε ήταν : « Ver Leftere Yazsin Deftere». Δηλαδή «Δώστε στο Λεφτέρη να γράψει στο δευτέρι». Δεν υπήρχε περίπτωση να χάσει γκολ. Στα πέναλτι, ήταν ακαταμάχητος! ( Αν τον είχαμε στον  πρόσφατο  αγώνα με την Κόστα Ρίκα, σίγουρα δεν θα χάναμε στα πέναλτι! ) Όσο δυναμικός ήταν μέσα…

                                                     ΞΕΡΕΙΣ ΑΠΟ ΒΕΣΠΑ;     Είναι  νομίζω από τις πιο απολαυστικές σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου  εκείνες  όπου ο Θανάσης Βέγγος, μονίμως καταδιωκόμενος πηδάει πάνω σε μία βέσπα, και  ξεφεύγει από αυτούς που τον κυνηγούν, δραπετεύοντας με μεγάλη ταχύτητα στην ανοιχτή άσφαλτο! Μικρή σημείωση: ο Βέγγος ως μονίμως  όπως   προείπαμε καταδιωκόμενος,  δραπέτευε γενικώς. Γιατί  συχνότατα τον κυνηγούσαν και γιατί αυτή η κατάσταση  του  είχε γίνει  «έξις – δευτέρα φύσις» πια! Στον μεγάλο δρόμο της εξοχής, ο Θανάσης νιώθει ασφαλής και θέλει να σταματήσει. Αλλοίμονο όμως, δεν ξέρει πώς να το κάνει. Έτσι ερωτά  επίμονα και με αγωνία τον οδηγό του γκάμπριο αυτοκινήτου που συναντά «Καλέ μου άνθρωπε. Ξέρεις από βέσπα;». Καλοί μου άνθρωποι λοιπόν, έχω την αίσθηση πως αυτές οι σκηνές εκτός από  εξαίρετα κωμικές είναι και πολύ διδακτικές. Δεν γνωρίζω  αν είναι η επαγγελματική μου διαστροφή ή η αριστερή μου εμμονή που ευθύνονται, αλλά σε αυτήν την απόδραση πάνω στη βέσπα, εγώ βλέπω τους κυβερνώντες τη χώρα μας. Ανέβηκαν πιστεύω, χωρίς κανείς να τους κυνηγάει, ή έστω, χωρίς να υπάρχει τόσο δραματικός λόγος σε ένα όχημα που τρέχει, και που δεν σταματά επ ουδενί. Καβάλησαν τη βέσπα των  μνημονίων, της φτώχιας,  της ανθρωπιστικής κρίσης, του ξεπουλήματος των κοινών κατακτήσεων,…

                ΣΟΛΙΣΤΑΣ ή Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΚΗΝΗΣ   Όταν  τα φώτα σβήνουν  στο θέατρο, και  η γαλήνη του σκοταδιού προετοιμάζει το φώς μίας καινούριας   πραγματικότητας επί σκηνής, εκείνο το ζωντανό πλάσμα που αναλαμβάνει   να  μετατρέψει αυτήν την  σύμβαση  σε αληθινή ζωή, είναι ο ηθοποιός. Είναι αυτός που καλείται  να κοινωνήσει το κείμενο στο κοινό. Να το κάνει αληθινό και αυτονόητο. Να πείσει για τους ψεύτικους τοίχους του σκηνικού. Να μετατρέψει τα ταπεινά σανίδια της σκηνής στους «πλατυκάμπους της Γαλλίας» , όπως λέει ο Σαίξπηρ στον  «Ερρίκο τον Ε΄». Να κάνει στο νου των θεατών «Τον ένα άντρα  χίλιους». Και να θαρρέψουν πως  «Όταν μιλάμε γι άλογα,  τα θωρούν  να μπήγουν χάμω τις περήφανες οπλές τους».** Δύσκολο και γοητευτικό το εγχείρημα. Και γίνεται ακόμα δυσκολότερο και απείρως γοητευτικότερο όταν ο ηθοποιός είναι μόνος του στη σκηνή, και καλείται να δαμάσει κείμενο, φαντασία και θεατές  ώστε η παράσταση να φτάσει  με απόλυτη επιτυχία στον προορισμό της. Μετά από δύο σχεδόν αιώνες   απόλυτης κυριαρχίας του σκηνοθέτη στον υπέροχο κόσμο του θεάτρου,  επιστρέφει  ξανά η τέχνη του ηθοποιού στο κέντρο του  προβληματισμού . Ο ηθοποιός ξαναγίνεται ο κυρίαρχος του παιχνιδιού, καθιστώντας τον εαυτό του  περισσότερο δημιουργό και  βάζοντάς τον ένα σκαλί  πιο…