ΑΠ ΤΟΥΣ ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΥΣ ΣΤΙΣ «ΝΕΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ»

Του Πάνου Σκουρολιάκου

Ονειροπόλοι και αιθεροβάμονες ή πραγματιστές; «Στον κόσμο τους» ή μαχητές και  αισιόδοξοι;

Ανατρέχοντας την ιστορία, οι δημιουργοί έργων τέχνης, πάσχιζαν  να μιλήσουν, να διαφωτίσουν, να διορθώσουν τα στραβά κι ανάποδα, να ακυρώσουν  τις αδικίες και τις στρεβλώσεις του ανθρώπινου χαρακτήρα, των πράξεών του, κι ακόμα τα πεπραγμένα της εξουσίας που είχαν αντίκτυπο  στο κοινό στο οποίο απευθύνονταν.

Μάλιστα σε κρίσιμες  ιστορικές στιγμές οι άνθρωποι της τέχνης πήραν πολύ σοβαρά τον ρόλο τους και πρόσφεραν πολλά. Από τον Ντελακρουά, τον Βολταίρο και τον Ντιντερό της Γαλλικής Επανάστασης, έως τους φουτουριστές του Μαγιακόφσκι και τους κονστρουκτιβιστές της  «Ομάδας εργασίας αντικειμενικής ανάλυσης» της Ρωσικής Επανάστασης του 1917.  Στην δική μας επανάσταση  του 1821, ο Μιλτιάδης Χουρμούζης  με τα θεατρικά του, ο λόρδος Μπάϋρον,  ο Κάλβος και ο Σολωμός  με τους στίχους τους, κι άλλοι πολλοί  μείζονες και ελάσσονες δημιουργοί, συμμετείχαν στην προετοιμασία του αγώνα αλλά και στις μάχες,  με την πένα, τον χρωστήρα,  και πολλοί από αυτούς με το σπαθί και το τουφέκι. Γνωστοί οι αγώνες του Μπάϋρον . Ο Μιλτιάδης Χουρμούζης, έρχεται από την Κωνσταντινούπολη δέκα επτά χρονών ως Χουρμούζιος Τριανταφύλλου, και πολεμά μέχρι το τέλος της επανάστασης. Πολλοί ηθοποιοί έρχονται από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες και ζώνονται το σπαθί στο πλάι οπλαρχηγών του 21 δίνοντας τη ζωή τους στην υπόθεση της ελευθερίας της πατρίδας.

Μετά όμως τι γίνεται; Γεύονται αυτά τα ανήσυχα μυαλά, αυτοί οι δημιουργοί με την διαρκή εφηβική διάθεση τους καρπούς των αγώνων τους; Συνεχίζουν να προσφέρουν στο όραμα που πια  παίρνει σάρκα και οστά;  Συνήθως όχι.

Ο Ζαν Πωλ Μαρά  προσχωρεί μέσω του Διαφωτισμού στην  Γαλλική  Επανάσταση, αποκηρύσσοντας  την αριστοκρατική του καταγωγή. Ο συγγραφέας του δοκιμίου «Οι αλυσίδες της δουλείας», και ακόμα εκδότης και αποκλειστικός συντάκτης της εφημερίδας  «Φίλος του Λαού» που εξελέγη και μέλλος της Κομμούνας του Παρισιού, συνεθλίβη μέσα στις μυλόπετρες της επαναστατικής διαδικασίας.  Πρωταγωνίστησε για την ανατροπή των «δεξιών Γιρονδίνων» του στρατηγού  Ντιμουριέ,  για να δολοφονηθεί από την Σαρλότ Κορντέ, οπαδό των Γιρονδίνων. Η δράση και η προσωπικότητά του ενέπνευσαν τον Πέτερ Βάϊς που μας παρέδωσε το αριστουργηματικό θεατρικό «Η δολοφονία του Μαρά».

Ένα «σύννεφο με παντελόνια»  είχε στους κόλπους της η Οκτωβριανή επανάσταση. Ο ποιητής Βλαντιμιρ Μαγιακόφσκι που απήγγειλε τα ποιήματά του στους επαναστατημένους ναύτες και μουζίκους. Το            « Αριστερό Εμβατήριο Για  τους Κόκκινους  Ναυτικούς» αντηχούσε στα θέατρα της επανάστασης του ¨17! Βεβαίως ο Μαγιακόφσκι δεν ήταν από εκείνους τους ποιητές που βολεύονται εύκολα με  τις εξουσίες. Ποια  ήταν άραγε η σχέση του στη  νέα «καθεστηκυία τάξη πραγμάτων»; Δύσκολη. Είχε δώσει άλλωστε δείγμα γραφής ήδη από το 1912 όταν προσυπέγραφε με ρώσους  φουτουριστές το μανιφέστο «Χαστούκι στο γούστο του κοινού». Πώς να τον αντιμετωπίσει λοιπόν μια «λαϊκή εξουσία» που ενεργεί εν ονόματι του λαού, χωρίς όμως να ερωτά το λαό,  όπως συνέβη στην εποχή του Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Στάλιν; Η απάντηση είναι : εχθρικά.  Πολεμήθηκε σκληρά από την νέα εξουσία. Κι αυτός, καταθέτει τα αριστουργήματά του («Κοριός» και «Το μπάνιο»),  ως ύστατη κραυγή αντίστασης. Έχοντας απορρίψει  την δημιουργηθείσα  Σοβιετική  πραγματικότητα αποχωρεί διακριτικά, αυτοκτονώντας  στις 14 Απριλίου του 1930.

Στα καθ ημάς, ο  σπουδαγμένος στο Παρίσι ηθοποιός  Κωνσταντίνος  Αριστίας  από το Βουκουρέστι που πολέμησε στον Ιερό Λόχο, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το νέο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος αηδιασμένος από τον ανελέητο πόλεμο που του έκαναν τα νεότευκτα «θεατρικά τζάκια»  σε αγαστή συνεργασία με το «γκουβέρνο». Ο Μιλτιάδης Χουρμούζης, με το πέρας της επανάστασης, ταυτόχρονα με την συγγραφή των υπέροχων θεατρικών έργων του,  εκλέγεται βουλευτής και πολεμά την βαυαροκρατία. Ανακαλύπτει ατασθαλίες του υπουργού στρατιωτικών Σπυρομίλου και τις καταγγέλλει  στη βουλή. Ο υπουργός φυλακίζεται!  Σε λίγο καιρό όπως αφήνεται ελεύθερος και η ζωή του Χουρμούζη κινδυνεύει. Αναγκάζεται να καταφύγει στην γενέτειρα του, την Κωνσταντινούπολη όπου παραμένει έως τον θάνατό του. Οι εθνικόφρονες δυνάμεις της Οθωνικής εξουσίας σημειώνουν στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων πως ο βουλευτής Χουρμούζης «ετούρκευσεν»!

Είναι κανόνας φαίνεται όσοι αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο, να βρίσκουν τον μπελά τους όταν ο αγώνας γι αυτόν τον κόσμο, φτάνει σε ένα κάποιο αποτέλεσμα. Την εργασία τους αναλαμβάνουν πια οι «νέες αφίξεις».  Οι απόντες από τους αγώνες  αλλά και πολλοί αντίθετοι που ως δια μαγείας «ανένηψαν» διεκδικούν και  καταλαμβάνουν καρέκλες και  προνόμια εις υγείαν των κορόιδων που ήταν πάντα εκεί, πάντα όρθιοι και πάντα αγωνιζόμενοι.

Και επειδή η ιστορία αενάως επαναλαμβάνεται ως φάρσα, ως πολύ κακή φάρσα, καλόν είναι οι εμπλεκόμενοι με τέτοιου είδους ανατροπές και επαναστάσεις, να έχουν το νου τους!

(Δημοσιεύθηκε στην ΑΥΓΗ στις 26/7/2014)