Δεν  είναι εύκολο πράγμα η συνύπαρξη διαφορετικών κοινοτήτων σε ένα κράτος. Η Κύπρος το γνωρίζει καλά. Στην Ελλάδα  το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας είναι  συνεχώς  επίκαιρο και επαναφέρει πάντα  τις ευθύνες των κυβερνήσεων  για την απουσία συγκροτημένης και μακράς πνοής πολιτικής  όσον αφορά  την ζωή, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμπολιτών μας μουσουλμάνων είτε είναι Πομάκοι, είτε Τουρκογενείς είτε Ρομά. Από τη μεριά του ενεργού πολίτη που βάζει την τέχνη του στο πεδίο της κοινωνικής  ζωής και της ειρηνικής συνύπαρξης, θυμάμαι  μια  παράσταση που δώσαμε σ ένα   πομακοχώρι , πάνω κοντά στην Ξάνθη. Την Μύκη. Οι Πομάκοι, είναι μια μουσουλμανική μειονότητα στην Θράκη με δική της γλώσσα και δικό της  πολιτισμό. Ζουν διασκορπισμένοι ανάμεσα σε Ελλάδα, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ, Τουρκία και Αλβανία.  Στην Ελλάδα, τους θεωρούμε ως απόγονους του αρχαίου θρακικού φύλου των Αγριάνων. Το ελληνικό κράτος τους υποχρέωσε να διδάσκονται στα σχολεία την τουρκική γλώσσα, σπρώχνοντας τους πιο κοντά στον πολιτισμό και την αγκαλιά της γείτονος χώρας. Ήταν το καλοκαίρι του 1997 λοιπόν, όταν με το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κομοτηνής,  ανεβάσαμε την κωμωδία του Άντζελο  Μπέολκο ή Ρουτζάντε  (1502 – 1542) :  «Μια Κυρία από την Ανκόνα»  - « L Ankonitata». Πρόκειται…

                                             Τι λένε οι υποψήφιοι Δήμαρχοι στις πόλεις όπου   - τύποις πια στην πλειοψηφία τους – λειτουργούν Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα; Τα ΔηΠεΘε, όπως είναι πιο γνωστά, δεν είναι απλώς κάποια θέατρα στην επαρχία. Είναι η διακονία του Θεάτρου σε  περιοχές της χώρας που είναι μακριά από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα – Αθήνα και Θεσσαλονίκη – όπου λειτουργεί επαρκής αριθμός κρατικών  και ιδιωτικών θεάτρων. Δημιούργημα της Μελίνας Μερκούρη, απετέλεσαν έναν θεσμό με μεγάλη προσφορά στο κοινό της περιφέρειας. Βεβαίως το σάπιο πελατειακό σύστημα των δύο κομμάτων που εναλλάχθηκαν στην εξουσία  και που αυτή την στιγμή συγκυβερνούν, χρησιμοποίησε αυτά τα θέατρα με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποίησε την κρατική μηχανή. Συνήθως  προς ίδιον όφελος, με αδιαφάνεια και  παραγοντισμό.  Παρ όλα αυτά τα ΔηΠεΘε κατόρθωσαν σε πολλές περιπτώσεις να λειτουργήσουν ως εργαλεία  πολιτιστικής  ανάπτυξης στους τόπους τους και να συμπαρασύρουν πολίτες και φορείς σε δημιουργικές οδούς. Δημιουργήθηκαν ερασιτεχνικά θεατρικά σχήματα, κινήθηκε η εικαστική δημιουργία και καλλιεργήθηκαν παράλληλες μορφές παραστατικών τεχνών, πολλές φορές με ευθύνη αυτών των θεάτρων.  Διακινήθηκε το βιβλίο, χορωδίες τοπικές και ορχήστρες γεννήθηκαν  και τέλος  παλιότερες πολιτιστικές ομάδες  έκαναν δυναμικές επανεκκινήσεις. Όπου λοιπόν η διεύθυνση των θεάτρων φρόντισε για γείωση  με τον τόπο…

Η  δικτατορία του 1967 βρήκε το θέατρο στην Ελλάδα σε μια κρίσιμη καμπή. Ήταν εκείνη ακριβώς η εποχή που εν μέσω μιας  ανάπηρης  δημοκρατίας, έκανε προσπάθεια να χειραφετηθεί από την συντηρητική  εκδοχή του, και να περάσει σε ένα στάδιο  διαφορετικής, νέας, πρωτοπόρας έκφρασης. Την παντοδυναμία του συντηρητικού  αισθητικά  Εθνικού Θεάτρου, είχε ήδη αμφισβητήσει ο Κάρολος Κούν με το Θέατρο Τέχνης, προτείνοντας ένα  εναλλακτικό θεατρικό μοντέλο. Αλλάζοντας κατεύθυνση σε ρεπερτόριο,  σύστημα εργασίας και σχέσεων εντός της θεατρικής συντεχνίας,  καθιερώνει διαφορετική  επαφή   ανάμεσα στο κοινό και το σκηνικό γεγονός. Το «Υπόγειο» με την σκηνή ανάμεσα και όχι απέναντι στους θεατές, ήταν ήδη μια σημαντική πρωτοπορία.  Η ίδρυση του «Θεάτρου της Νέας Ιωνίας»  σε μια φτωχική συνοικία της Αθήνας όπου ανεβαίνουν νέοι έλληνες συγγραφείς αποτέλεσε άλλη μια γενναία κατάκτηση της «άλλης» αντίληψης για την τέχνη του θεάτρου. Με  ράθυμη διάθεση, τα κεντρικά θέατρα των Αθηνών αλλά και το Εθνικό συνάντησαν την δικτατορία σε μια  πεπατημένη οδό, όπου τα πράγματα  άλλαζαν με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς.  Ο άνθρωποι της αριστεράς εντός του θεάτρου, κατέθεταν τις αγωνίες τους, μέσα από τις κυρίαρχες  όμως φόρμες  του συστήματος. Ο Μάνος Κατράκης ανεβάζει  το θρυλικό «Καληνύχτα Μαργαρίτα» του Γεράσιμου Σταύρου. Ένα αντιφασιστικό έργο, βασισμένο σε διήγημα του Δημήτρη Χατζή.…

«Ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας μας». Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτό το βαρυσήμαντο απόφθεγμα, από επίσημα χείλη. Τόσες, και από τόσους που έχει καταντήσει μια κουραστικά επαναλαμβανόμενη μπαρούφα! Προεκλογική περίοδο έχουμε; Ανάληψη καθηκόντων υπουργών έχουμε; Αμολάνε την ανωτέρω φούσκα κι όποιον πάρει ο χάρος! Θα τη ξαναθυμηθούν βέβαια, στις επόμενες εκλογές. Θα τη θυμηθεί ξανά ο επόμενος υπουργός στην ορκωμοσία του. Στο ενδιάμεσο θα κοιτάζει το ταβάνι και θα ασχολείται με κάτι που νομίζει πως είναι πολιτιστική πολιτική. Απ' την ανάποδη όμως. Γιατί μόνο ως βαρβαρότητα μπορεί να χαρακτηρισθεί ο τρόπος που αντιλαμβάνονται οι μνημονιακές κυβερνήσεις τον πολιτισμό. Μαζί με τον αγώνα για το ξεπέρασμα της κρίσης, μέσα από εντελώς διαφορετικές πολιτικές από αυτές που εφαρμόζονται σήμερα, έχουμε ανάγκη από μια δημοτική αρχή με ευθύνη για την κοινωνία. Με άποψη για τον πολιτισμό. Και ακόμα με ξεκάθαρη ιδεολογία, κουλτούρα και σχέδιο Αν στο μεγάλο πεδίο του κράτους οι κυβερνήσεις δεν προώθησαν ποτέ τη δημιουργία μιας πολιτιστικής άνοιξης εντός της κοινωνίας και για την κοινωνία, θα πρέπει να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο στην περιοχή της πόλης. Θεσμικά, διοικητικά και γεωγραφικά. Στην Αθήνα ας πούμε. Θεωρώ πως μία δημοτική αρχή με θέληση, μπορεί να φέρει μια τέτοια άνοιξη. Κατ' αρχήν για…

Έρχεται παιδί στη Δραπετσώνα, με την καταστροφή της Σμύρνης το ΄22. Φτώχια. Πρέπει να δουλέψει. Βρίσκει δουλειά σ έναν μανάβη. Σκληρή δουλειά, κι αντί αμοιβής μια κολοκύθα! Τι να κάνει κανείς με μία κολοκύθα; Μα,  μπορεί να αρχίσει  την επιχειρηματική του δραστηριότητα  και να καταλήξει στον κόσμο του κινηματογράφου. Είναι ο Λευτέρης Σκλάβος, ή κυρ – Ορφέας, που βγάζει από την κολοκύθα τα σπόρια, τα ξεραίνει, τα αλατίζει τα κάνει πασατέμπο δηλαδή και τα πουλά έξω από το «Σινέ Αθήναιον» στον Πειραιά. Μέσα, ο μαγικός κόσμος της οθόνης.  Ο κόσμος αγοράζει πασατέμπο και σύντομα ο μικρός Λευτέρης νοικιάζει το μπαρ  του κινηματογράφου. Τώρα είναι πια μέσα στο σινεμά! Γνωρίζεται με τον μηχανικό και μαγεύεται απ την καμπίνα προβολής. Γίνεται φίλος και με τον πιανίστα, γιατί τότε οι ταινίες ήταν βουβές και το ζωντανό πιάνο, ήταν απαραίτητο στην προβολή! Μαθαίνει μάλιστα να κουτσοπαίζει, και ο θαρραλέος πιτσιρικάς, αντικαθιστά τον πιανίστα που στις βραδινές προβολές  αποχωρούσε! Γυρνά πίσω στη Σμύρνη, μιας και το καθολικό θρήσκευμα του πατέρα του, του το επέτρεπε. Εργάζεται σε φωτογραφείο, και γυρίζει μικρά φιλμάκια, με ανάμνηση τις πολλές ταινίες που παρακολούθησε στον κινηματογράφο του Πειραιά. Αρνούμενος να πάρει την τουρκική υπηκοότητα, επιστρέφει στην Ελλάδα οριστικά πια, το 1935.…

Πρωτόπαιξα στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1979, όταν με το «Αμφι – Θέατρο» του Σ. Α. Ευαγγελάτου παρουσιάσαμε στη Λευκωσία τη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη. Στη μεγαλόνησο υπήρχε τότε ο κραταιός πάντα ΘΟΚ και κάποιες μικρές θεατρικές μονάδες. Η Κύπρος ήταν πάντα αγαπημένος προορισμός του ελλαδίτικου θεάτρου. Οι περιοδείες, λοιπόν, εκεί ήταν πάντα ένα ευπρόσδεκτο γεγονός. Από τη γέννησή του, το θέατρο αναζητούσε το κοινό του. Ο Θέσπις ανέβαινε στο «άρμα» του, στο κάρο δηλαδή, με όλα τα συμπράγκαλα της τέχνης, μάσκες, προβιές, πολύχρωμα υφάσματα, ρόπαλα, καλάθια και ό,τι άλλο απαιτούσε η παράσταση, και γύρναγε τα χωριά γύρω από την Αθήνα, προσφέροντας την τέχνη του, «στο χωριό σας» ή «στην πόλη σας» όπως φαντάζομαι θα διαλαλούσε και ο τελάλης του. Βεβαίως υπήρχαν και τα μεγάλα πέτρινα θέατρα. Το θέατρο του Διονύσου κάτω από την ακρόπολη των Αθηνών, εκείνο της Επιδαύρου, της Χαιρώνειας, του Θορικού στην Αττική, το Κούριο στην Κύπρο, το θέατρο της Δωδώνης, του Δίου στη Μακεδονία, της Θάσου, και άλλα, τόσα πολλά ων ουκ έστιν αριθμός! Σε αυτά τα θέατρα, παράσταιναν οι θεατρίνοι κατά τη διάρκεια μεγάλων εορτών και θρησκευτικών πανηγύρεων. Όταν το «φεστιβάλ» τελείωνε, ο θίασος θα έπρεπε να αναζητήσει «μεροκάματο» αλλού. Και στο πέρασμα των αιώνων, οι…

  Θέατρο στον χώρο της σημερινής Ελλάδας πριν την επανάσταση του 1821 δεν υπήρχε. Υπήρχαν όμως Έλληνες ηθοποιοί καθώς και συγγραφείς. Οι θεατρικές τους δραστηριότητες αναπτύσσονταν στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες όπου Έλληνες ηγεμόνες αγκάλιασαν και καλλιέργησαν το θέατρο στα παλάτια τους. Και ακόμη στην Κωνσταντινούπολη, σε παραστάσεις που δίνονταν μέσα στις σάλες των φαναριώτικων αρχοντικών. Εδώ, το θέατρο τελούσε υπό τον απόλυτο έλεγχο της οθωμανικής λογοκρισίας. Απαιτείτο άδεια από το δημοτικό συμβούλιο και βεβαίως από την αστυνομία. Και οι απαγορεύσεις δεν ήταν λίγες. Η Σμύρνη παρουσιάζει μικρότερη δραστηριότητα. Παίζονται παραστάσεις γαλλικών και ιταλικών ερασιτεχνικών θιάσων με έργα κυρίως των Μολιέρου, Γκολντόνι και Σκριμπ. Μόνο στα 1825 έχουμε παράσταση στην ελληνική γλώσσα. Πρόκειται για τον «Αρταξέρξη» του Μεταστάσιου μεταφρασμένου στα ελληνικά. Όλη αυτή η θεατρική δραστηριότητα εντάσσεται στο θέατρο του Διαφωτισμού, που ως «μια αναγέννηση της ελληνικής δραματουργίας» [σύμφωνα με τον Δημήτρη Σπάθη], είχε λειτουργήσει ως μέσο συνειδητοποίησης γύρω από την έννοια «Έλληνας» των Ρωμιών που μιλούσαν την ελληνική γλώσσα. Το προεπαναστατικό κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη σήμανε και την έναρξη διώξεων των Ρωμιών της Πόλης και ιδιαίτερα των Φαναριωτών. Η έναρξη, δε, της Ελληνικής Επανάστασης στην Πελοπόννησο πυροδότησε νέο κύμα σκληρών διωγμών. Το θέατρο λοιπόν σίγησε βιαίως. Και κάποιοι από τους θεράποντές…