Οι φανατικοί και ο πολιτισμός

Δυστυχώς η Ιστορία επαναλαμβάνεται χαιρέκακα. Πολλές φορές η ανθρωπότητα έζησε την καταστροφή μνημείων πολιτισμού. Να θυμηθούμε την καταστροφή πολιτισμικών θησαυρών από τους Φράγκους κατά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1204 και να κάνουμε ένα άλμα για τη συστηματική καταστροφή μνημείων στη Συρία και το Ιράκ, στην αρχή από τους Ταλιμπάν και στη συνέχεια από το ISIS. Κορυφαία πράξη τους η ανατίναξη αγαλμάτων του Βούδα στην κοιλάδα Μπαμπιγιάν του Αφγανιστάν. Παράλληλα βέβαια, σε τέτοιες κακουργηματικές πράξεις, ανθεί και η σχετική αρχαιοκαπηλία. Το τερπνόν δηλαδή μετά του ωφελίμου! Σύσσωμη η ανθρωπότητα, όλος ο πολιτισμένος -με ή χωρίς εισαγωγικά- κόσμος είχε εκφράσει τον αποτροπιασμό του. Έως ότου εμβρόντητοι ακούμε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλτ Τράμπ, να προειδοποιεί το Ιράν, ότι στην πολεμοχαρή διένεξή τους βάζει στις απειλές του και την καταστροφή ιστορικών και πολιτισμικών στόχων του Ιράν, του αρχαίου δηλαδή περσικού πολιτισμού! «Πολύ γρήγορα και πολύ σκληρά» απείλησε πως θα δράσει αν υπάρξει αντίδραση των Ιρανών για τον θάνατο του στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί. «Τους επιτρέπεται να σκοτώνουν τους ανθρώπους μας» δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους. «Τους επιτρέπεται να βασανίζουν και να ακρωτηριάζουν τους ανθρώπους μας, τους επιτρέπεται να χρησιμοποιούν οδικές βόμβες και να ανατινάζουν τον κόσμο μας και δεν μας επιτρέπεται να αγγίζουμε…

Continue Reading Οι φανατικοί και ο πολιτισμός

Λιγότερα για τον πολιτισμό

Ο προϋπολογισμός μιας κυβέρνησης είναι το σχέδιό της για το πόσα και πού θα ξοδέψει ώστε να πορευτεί το σκάφος ενός κράτους με οικονομική άνεση και σύνεση. Ζητούμενο είναι να υπάρχει επάρκεια προς όφελος των κοινωνικών ομάδων και να εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις μιας καλύτερης ζωής. Στον προϋπολογισμό που κατέθεσε η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, δυστυχώς περικόπτονται δραστικά κονδύλια που έχουν να κάνουν με τη διαβίωση των χαμηλότερων και μεσαίων στρωμάτων σε πολλούς τομείς και βέβαια σε εκείνον του Πολιτισμού. Μελετώντας κανείς όσα αφορούν τον χώρο αυτό, βλέπει πως υπάρχουν προβλήματα σε ποσοτικές αλλά και ποιοτικές παραμέτρους. Να πούμε από την αρχή πως τα χρήματα που προϋπολογίζονται για το υπουργείο Πολιτισμού κατά το 2020, είναι λιγότερα από αυτά που εξασφάλιζε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατά τα προηγούμενα χρόνια. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. εξασφαλίζει για το έτος που έρχεται 335.200.000 ευρώ, ενώ η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είχε εξασφαλίσει για το 2019 350.000.000 και για το 2018 339.000.000. Αυτά τα 14.800.000 λιγότερα ευρώ (από 2019 σε 2020), θα λείψουν από τις ομάδες των νέων δημιουργών, από τις δράσεις για τον χώρο των εικαστικών, από τις κρατικές ορχήστρες και σκηνές, τις επιχορηγήσεις κ.ο.κ. Κάποιοι εργαζόμενοι και δημιουργοί θα μείνουν άνεργοι και ένα μέρος του…

Continue Reading Λιγότερα για τον πολιτισμό

Μικροί καραγκιοζοπαίκτες

Ήρθε από την Άπω Ανατολή ως «Θέατρο Σκιών». Έφτασε σε μας μέσω της τουρκικής του διαδρομής, με το όνομα Καραγκιόζης. Η πιο παλιά μαρτυρία παράστασης Καραγκιόζη στον ελλαδικό χώρο καταγράφεται στα Ιωάννινα το 1809 στην τουρκική γλώσσα. Την καταγράφει ο περιηγητής Χόμπχαους, πληροφορώντας μας μάλιστα ότι την παράσταση είχε παρακολουθήσει και ο λόρδος Βύρωνας. Προοδευτικά ο Καραγκιόζης πέρασε στα χέρια των Ελλήνων καλλιτεχνών του είδους. Αφαιρέθηκαν οι βωμολοχίες και τα χοντροκομμένα αστεία και ο Καραγκιόζης αντιπροσωπεύει πια τον κατατρεγμένο ραγιά που υποφέρει κάτω από τον ζυγό του Τούρκου. Στη συνέχεια, τον πάντα κατατρεγμένο και αδικημένο Έλληνα. Η θεματολογία του προσαρμόζεται στα ενδιαφέροντα των Ελλήνων, ενώ η τυπολογία του γεννά αναγνωρίσιμους τύπους της κοινωνικής ζωής. Έτσι, πλάι στον Καραγκιόζη και τον Πασά, έχουμε τον Ρουμελιώτη μπάρμπα - Γιώργο, τον Ζακυνθινό σιόρ Διονύσιο, τον Βεληγκέκα, τον Ομορφονιό, τον Εβραίο, αλλά και τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Καραϊσκάκη. Άλλαξε, λοιπόν, ο Καραγκιόζης. Προσαρμόστηκε, εγκαταστάθηκε για τα καλά στον τόπο και μεγαλούργησε. Φώλιασε στις καρδιές γενεών και γενεών, ενώ στις μέρες μας δεν μπόρεσαν να τον εξοστρακίσουν ούτε οι νέες τεχνολογίες, ούτε το Διαδίκτυο. Το αντίθετο μάλιστα. Ο ελληνικός Καραγκιόζης χρησιμοποίησε όλα τα σύγχρονα μέσα για να ταξιδέψει στους θεατές του. Βεβαίως, μια αυθεντική,…

Continue Reading Μικροί καραγκιοζοπαίκτες

Δουλεύοντας ψιλό γαζί τους απόδημους

Οι ομογενείς μας είναι Έλληνες καλής πρόθεσης. Με το βάσανο της μετανάστευσης περνούν όλη τη ζωή τους. Με τον νόστο έντονο στις ψυχές και τις σκέψεις τους.

Αποκούμπι τους ο πολιτισμός μας. Αυτός τους κρατά. Η γλώσσα, την οποία πασκίζουν να διατηρήσουν και εκεί όπου υπάρχουν σχολεία ελληνικά, αλλά και σε πιο δύσκολες περιοχές, όπου αναλαμβάνει κάποιος απλώς εγγράμματος σε ένα δωμάτιο ή στο εσωτερικό ενός ναού να φέρει σε επαφή τα παιδιά της ομογένειας με τη λαλιά και τη γραφή της γλώσσας μας.

Το υλικό πλούσιο. Η αρχαία ελληνική γραμματεία, οι νεότεροι ποιητές και οι συγγραφείς μας, αλλά και τα παραμύθια του λαού, οι μύθοι των αρχαίων, τα τραγούδια και οι χοροί, η υπερηφάνεια για την ελληνική καταγωγή.

Διαβάστε την συνέχεια

Continue Reading Δουλεύοντας ψιλό γαζί τους απόδημους

Κυπριακό Λαϊκό Θέατρο

Αναπόσπαστο κομμάτι του μείζονος ελληνικού πολιτισμού, ο κυπριακός πολιτισμός, από την αρχαία εποχή έδωσε δείγματα υψηλής και ποιοτικής παραγωγής. Η από τους αρχαίους χρόνους, η ομιλούμενη αρκαδοκρητική διάλεκτος ή και νότια αχαϊκή αποκαλουμένη μας δίνει ξεκάθαρα την καταγωγή αλλά και το πλαίσιο ανάπτυξης του πολιτισμού της μεγαλονήσου. Πρόκειται για μια διάλεκτο με ομοιότητες με τη μυκηναϊκή ελληνική γλώσσα, που εξελίχθηκε στην κεντρική Πελοπόννησο και την Κύπρο. Από τότε και ο λόγιος και ο λαϊκός κυπριακός πολιτισμός βάδισαν μαζί με τον υπόλοιπο ελληνισμό σε όλες τις επόμενες εποχές. Ρωμαϊκή περίοδος, βυζαντινή, σύγχρονη. Ξεφυλλίζοντας την έκδοση της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου «Ο λαϊκός πολιτισμός και η έκφρασή του στη σύγχρονη δημιουργία», συναντά κανείς σε συντομία όλο τον πλούτο των λαϊκών δημιουργημάτων της Κύπρου. Το θέατρο πάντα είχε προτεραιότητα στον ελληνικό πολιτισμό. Έτσι κι εδώ. Σημειώνει ο Γιάννης Κατσούρης πως το λαϊκό θέατρο στην Κύπρο, ξεκινά από τον «αγώνα» των ποιητάρηδων, όταν δύο από αυτούς ανέβαιναν σε δύο καρέκλες ή σ’ ένα τραπέζι και αφηγούνταν μια ιστορία με δίστιχα απαντώντας ο ένας στον άλλο. Αυτό ήταν μια μορφή πρωτόγονου θεάτρου. Ακολούθησαν με το πέρασμα των χρόνων και λαϊκές παραστάσεις, στην κατεύθυνση του κυπριακού λαϊκού θεάτρου που οργανώθηκε σιγά - σιγά, αποκτώντας τους…

Continue Reading Κυπριακό Λαϊκό Θέατρο

Κράτος – Εκκλησία: Βίοι παράλληλοι

Η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης στη Βουλή ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία να αποκαλυφθεί για άλλη μια φορά το κομφούζιο που επικρατεί στην ιδεολογική σκευή της κυβερνώσας παράταξης. Όχι. Η Νέα Δημοκρατία δεν είναι ούτε φιλελεύθερη, ούτε νεοφιλελεύθερη, ούτε λαϊκή Δεξιά ούτε οτιδήποτε άλλο. Είναι μια ένωση προσώπων που χρησιμοποιεί όποιο καπέλο, όποια ταμπέλα τη βολεύει προκειμένου να πετύχει τον στόχο της στιγμής, τον σκοπό που βολεύει για την επιβίωση και τη μακροημέρευση. Παράταξης και ανθρώπων. Φορώντας το καπέλο της φιλελεύθερης παράταξης και του σύγχρονου ευρωπαϊκού κόμματος, αντιπαλεύει διατάξεις που άπαντες οι Ευρωπαίοι φιλελεύθεροι έχουν αποδεχθεί, πλην βεβαίως των ακροδεξιών Όρμπαν και Σαλβίνι. Αρνείται λοιπόν να δεχθεί την απαγόρευση διακρίσεων για λόγους φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Ταυτόχρονα, αυτή η καθαρόαιμη ευρωπαϊκή παράταξη δίνει μάχες για τον μη διαχωρισμό κράτους και Εκκλησίας! Το θέμα του διαχωρισμού κράτους και Εκκλησίας έχει ταλανίσει τον κοινό μας βίο διαχρονικά. Ευθύς εξ αρχής να δηλώσω πως πιστεύω ότι η θρησκεία δεν έχει ανάγκη το κράτος και το κράτος δεν έχει ανάγκη τη θρησκεία. Θεωρώ πως θα πρέπει να πορεύονται παράλληλα, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό από την πρώτη ακόμα περίοδο ζωής του νεότερου ελληνικού κράτους όταν η βαυαρική εξουσία διά των ενεργειών του Θεόκλητου Φαρμακίδη απέσπασε…

Continue Reading Κράτος – Εκκλησία: Βίοι παράλληλοι

Ο γάμος ως θεατρικό δρώμενο

Σε καιρούς διαζυγίων ας μιλήσουμε για γάμους λοιπόν. Κι ας επικεντρωθούμε στην τελετή, μια κι αυτή είναι ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της ζωής του ανθρώπου. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας η γαμήλια τελετή κατείχε πρωτεύουσα θέση στις χαρές του βίου. Οργανώθηκε σε δρώμενα με μακραίωνη πορεία, που εμπλουτίζονταν με νέα στοιχεία καθώς τα χρόνια περνούσαν. Δρώμενα που παραπέμπουν σε θεατρική κατασκευή. Εδώ η νύφη, ο γαμπρός, οι γονείς, ο κοινωνικός περίγυρος αναλαμβάνουν συγκεκριμένους ρόλους, τους οποίους παίζουν με παιδικό αυθορμητισμό, αλλά και με τον σεβασμό και τη σοβαρότητα που ταιριάζει στα «πατροπαράδοτα». Στην αρχαία Αθήνα γάμοι γίνονταν όλον τον χρόνο. Όμως κάποιες εποχές ήταν πιο δημοφιλείς για την τέλεσή τους. Ο Ησίοδος επικεντρώνει ως καταλληλότερη την τέταρτη μέρα του μήνα, χωρίς να ξεκαθαρίζει αν εννοεί την τέταρτη από την αρχή ή το τέλος. Η ημέρα όπου υπάρχει πανσέληνος είναι καταλληλότερη για άλλους. Γι’ αυτό και στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» ο Ευριπίδης βάζει να απαντά ο Αγαμέμνονας στο ερώτημα της Κλυταιμνίστρας για το πότε θα γίνει ο γάμος: «Όταν συμπληρωθεί ο κύκλος της σελήνης». Με θυσίες στους θεούς ξεκινούσαν οι γάμοι στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα. Τις ονόμαζαν «προτέλεια γάμων», τις πρόσφερε ο πατέρας της νύφης και λάβαιναν…

Continue Reading Ο γάμος ως θεατρικό δρώμενο