Κυπριακό Λαϊκό Θέατρο

Κυπριακό Λαϊκό Θέατρο

Αναπόσπαστο κομμάτι του μείζονος ελληνικού πολιτισμού, ο κυπριακός πολιτισμός, από την αρχαία εποχή έδωσε δείγματα υψηλής και ποιοτικής παραγωγής.

Η από τους αρχαίους χρόνους, η ομιλούμενη αρκαδοκρητική διάλεκτος ή και νότια αχαϊκή αποκαλουμένη μας δίνει ξεκάθαρα την καταγωγή αλλά και το πλαίσιο ανάπτυξης του πολιτισμού της μεγαλονήσου. Πρόκειται για μια διάλεκτο με ομοιότητες με τη μυκηναϊκή ελληνική γλώσσα, που εξελίχθηκε στην κεντρική Πελοπόννησο και την Κύπρο.

Από τότε και ο λόγιος και ο λαϊκός κυπριακός πολιτισμός βάδισαν μαζί με τον υπόλοιπο ελληνισμό σε όλες τις επόμενες εποχές. Ρωμαϊκή περίοδος, βυζαντινή, σύγχρονη.

Ξεφυλλίζοντας την έκδοση της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου «Ο λαϊκός πολιτισμός και η έκφρασή του στη σύγχρονη δημιουργία», συναντά κανείς σε συντομία όλο τον πλούτο των λαϊκών δημιουργημάτων της Κύπρου.

Το θέατρο πάντα είχε προτεραιότητα στον ελληνικό πολιτισμό. Έτσι κι εδώ. Σημειώνει ο Γιάννης Κατσούρης πως το λαϊκό θέατρο στην Κύπρο, ξεκινά από τον «αγώνα» των ποιητάρηδων, όταν δύο από αυτούς ανέβαιναν σε δύο καρέκλες ή σ’ ένα τραπέζι και αφηγούνταν μια ιστορία με δίστιχα απαντώντας ο ένας στον άλλο. Αυτό ήταν μια μορφή πρωτόγονου θεάτρου. Ακολούθησαν με το πέρασμα των χρόνων και λαϊκές παραστάσεις, στην κατεύθυνση του κυπριακού λαϊκού θεάτρου που οργανώθηκε σιγά – σιγά, αποκτώντας τους δικούς του λαϊκούς συγγραφείς, λαϊκούς ηθοποιούς κ.ο.κ.

Πρώτος απ’ όλους αναφέρεται ο λαϊκός θεατρικός συγγραφέας Παύλος Λιασίδης που έγραψε στο κυπριακό ιδίωμα, αλλά και ο Αδάμος Γαλανός που έγραψε και σε ιδίωμα αλλά και στην πανελλήνια γλώσσα, ακόμα και στην καθαρεύουσα. Ο Λιασίδης είναι η πιο εμβληματική μορφή του κυπριακού λαϊκού θεάτρου. Απλός άνθρωπος από την κωμόπολη της Λύσης, έγραφε θεατρικά έργα χωρίς κανένας να του έχει δώσει κάποια γνώση ή κατεύθυνση. Έγραφε στη γλώσσα του, στην κυπριακή διάλεκτο. Κι όταν ζήτησε από ένα σωματείο στο χωριό του να του δώσουν χαρτιά για να γράφει γιατί αυτά που είχε δεν τον έφταναν, του το αρνήθηκαν, λέγοντάς του πως δεν είναι σε θέση αυτός ο αγράμματος να γράψει θέατρο. Έτσι λοιπόν ο Λιασίδης κατέφυγε στον φιλόλογο και κριτικό Κώστα Προυσή στη Λευκωσία που τον προμήθευσε με το αναγκαίο υλικό. Αρκετά έργα του σώζονται μέχρι σήμερα, ενώ κάποια άλλα χάθηκαν.

Εφόσον λοιπόν υπάρχει η πρώτη θεατρική ύλη, δηλαδή το έργο, λογικό ήταν να οργανωθούν θίασοι που παρουσίαζαν στο κυπριακό κοινό τα «δικά» τους έργα σε μια γλώσσα και άλλα στοιχεία (σκηνογραφία, μουσική, ήθος και ατμόσφαιρα) οικεία.

Εκεί, γύρω στα 1920, όταν το ρεύμα των προοδευτικών ιδεών φθάνει και στην Κύπρο, αρχίζουν παντού να δημιουργούνται συντεχνίες, εργατικά σωματεία και μορφωτικοί σύλλογοι. Στο πλαίσιο του αγώνα που κάνουν όλες αυτές οι ενώσεις να προσελκύσουν κόσμο στις τάξεις και τις δραστηριότητές τους, το θέατρο θεωρήθηκε ένα σημαντικό εργαλείο και για την προσέλκυση κοινού, αλλά και για την παρουσίαση μέσω των έργων και παραστάσεών τους των νέων, προοδευτικών ιδεών. Καταμετρά ο Γ. Κατσούρης, σε μία μόνο χρονιά, το 1943 και εν μέσω Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, περί τις πεντακόσιες ογδόντα παραστάσεις οργανωμένες από αγρότες, εργάτες και αυτοτελή εργατικά σύνολα. Εδώ, μαζί με τα λαϊκά κυπριακά έργα, περιελάμβαναν στο ρεπερτόριό τους και λόγια, ξένα έργα σε μετάφραση, που έφεραν και κάποιο μήνυμα για την αδικία, την αντίθεση φτωχών και πλούσιων κ.λπ.

Με την ευκαιρία της θεατρικής παράστασης, υπήρχε σύναξη λαού, συζήτηση, «διαφώτιση» και οργάνωση του αγώνα. Σε όλες τις πόλεις, και κυρίως στη Λευκωσία, υπήρχαν εργατικοί θίασοι οικοδόμων, κουρέων, τυπογράφων, υποδηματοποιών κ.λπ. Κάποιοι από αυτούς τους λαϊκούς θεατρίνους μάλιστα στα χρόνια του ’60 έγιναν επαγγελματίες ηθοποιοί.

Ο λαϊκός πολιτισμός στην Κύπρο έχει και άλλα πολλά πεδία γόνιμης δημιουργίας. Υπάρχουν πάντα οι ποιητάρηδες της Κύπρου, τα παραδοσιακά κεντήματα και υφαντά, οι ενδυμασίες, οι λαϊκές ζωγραφιές, η μουσική, τα τραγούδια, η λαϊκή χαρακτική και βέβαια η δημοτική ποίηση.

Το θέατρο όμως ως η τέχνη που περιλαμβάνει όλες τις άλλες αναπτύχθηκε γρήγορα μέσα από την αυθόρμητη δημιουργία απλών ανθρώπων, λαϊκών καλλιτεχνών, ώστε να περάσει αργότερα στη λόγια, την έντεχνη μορφή του έως σήμερα, με τον σπουδαίο Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου αλλά και άλλες σημαντικές θεατρικές μονάδες του νησιού.

Το κυπριακό λαϊκό θέατρο εν κατακλείδι δημιούργησε και βάδισε πάντα μέσα και παράλληλα με το πανελλήνιο ρεύμα των δημιουργών και δημιουργημάτων δίνοντας καρπούς εξαιρετικούς.

Πηγή: Η Αυγή