Θέατρο στην Περιφέρεια (Εφημ. ΑΥΓΗ 08.07.2017)

Του Πάνου Σκουρολιάκου *

Η ανάγκη για υπέρβαση του μοντέλου των μικρών Δημοτικών Θεάτρων και δημιουργία μεγάλων Περιφερειακών Θεάτρων προέκυψε και από το πλήθος των θιάσων που περιόδευαν στις επαρχίες των χωρών της Δυτικής Ευρώπης

Το «Θέατρο στην Περιφέρεια» (Θ.Π.), είναι τόσο παλιό όσο και η ίδια η ιστορία του θεάτρου. Ο Θέσπις, στα μέσα του 6ου π.Χ., αιώνα, ξεκινώντας από τον Δήμο Ικαρίας, τον σημερινό Διόνυσο Αττικής και αφού είχε μορφοποιήσει το αρχαίο δράμα ξεχωρίζοντας τους υποκριτές – ρόλους από τον χορό, περιέφερε στα χωριά της Αττικής πάνω σε ένα κάρο τον θίασό του, δίνοντας παραστάσεις. Το κάρο αυτό, το «Άρμα Θέσπιδος» δηλαδή, χρησίμευε και σαν σκηνή.

Από τότε, πέρασαν πολλοί αιώνες έως ότου το Θ.Π. λειτουργήσει οργανωμένα και θεσμικά. Τα πρώτα Δημοτικά Θέατρα έκαναν την εμφάνισή τους στη Μεγάλη Βρετανία. Είναι οργανισμοί, που ανήκουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και επιδοτούνται από αυτήν, στο πλαίσιο της πολιτιστικής προσφοράς την οποία δικαιούνται οι δημότες. Ξεχωρίζει κανείς δύο τύπους θεάτρων στο πλαίσιο αυτό. Τα θέατρα περιοδειών, που συμπεριελάμβαναν και παραστάσεις μπαλέτου και όπερας, και τα θέατρα ρεπερτορίου, που δρούσαν τοπικά και είχαν αυξημένη καλλιτεχνική αυτονομία.

Το μοντέλο των Δημοτικών Θεάτρων λειτουργούσε σε όλη την Ευρώπη, αλλά οι ανάγκες του κοινού το ξεπέρασαν. Εκ των πραγμάτων επιβλήθηκε, παντού σχεδόν, η δημιουργία μεγαλύτερων θεατρικών μονάδων που θα κάλυπταν μεγαλύτερες περιοχές, δηλαδή τις Περιφέρειες. Συνδυαζόμενη αυτή η εκδοχή του μεγαλύτερου θεάτρου με τα λειτουργικά κριτήρια του θεάτρου – ρεπερτορίου, εξασφάλισαν την άνεση να παρουσιάζουν και άλλα είδη θεάματος. Φιλοξενούν παραστάσεις όπερας, μπαλέτου, μιούζικαλ, παρουσιάζουν ακόμα και εμπορικά θεάματα με εμφανίσεις καλλιτεχνών με πιο λαϊκό – μαζικό κοινό και τέλος αγκαλιάζουν και επιτυχημένες παραγωγές άλλων Π.Θ. ή και επιτυχημένες παραστάσεις από την πρωτεύουσα – κέντρο της καλλιτεχνικής δράσης κάθε χώρας.

Ένα από αυτά τα μεγάλα Π.Θ., αυτό της Μασσαλίας, είναι δημιούργημα του δικού μας Αντώνη Βουγιούκα, ο οποίος επί σαράντα χρόνια μαζί με την ηθοποιό και σύζυγό του Francoise Chatot, πραγματικά μεγαλούργησε. Όταν ανέλαβε το Περιφερειακό Θέατρο στη Μασσαλία και το ονόμασε Gyptis, από το όνομα της πριγκίπισσας της περιοχής που παντρεύτηκε τον έποικο Φωκαέα από τη Φώκαια της Μικράς Ασίας, δεν υπήρχε μόνιμο θέατρο στην πόλη. Ο Αντώνης Βουγιούκας ολοκλήρωσε τη δραστηριότητά του εκεί, και ζει πια στην Ελλάδα. Άφησε όμως πίσω στη Μασσαλία δεκάδες μικρότερα θέατρα, δημιουργήματα όλα των μαθητών του.

Η ανάγκη για υπέρβαση του μοντέλου των μικρών Δημοτικών Θεάτρων και δημιουργία μεγάλων Περιφερειακών Θεάτρων προέκυψε και από το πλήθος των θιάσων που περιόδευαν στις επαρχίες των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Συνέβαινε, λοιπόν, να συναντώνται θίασοι ταυτόχρονα σε μία πόλη και μάλιστα να παρουσιάζουν το ίδιο έργο! Για να αποφεύγονται τέτοιου είδους «ατυχήματα», θεσπίσθηκε στη Μεγάλη Βρετανία το σύστημα των Περιφερειών. Σε κάθε μία από αυτές, περιόδευε ένας θίασος, έχοντας την υποχρέωση να επισκεφθεί όλες τις πόλεις της, ανεξαρτήτως της οικονομικής προσδοκίας. Στις μεγαλύτερες πόλεις υπήρχαν υποδομές, στις μικρότερες οι παραστάσεις δίνονταν σε διαμορφωμένους για την περίσταση χώρους. Ανάλογα με το μέγεθος και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού, οργανωνόταν και το ρεπερτόριο. Το πλήθος των παραγωγών, των συνεργατών, του τρόπου προσέγγισης του κοινού κ.λπ.

Στην Ελλάδα, πολύ αργά, το 1983, η Μελίνα Μερκούρη θέσπισε τον θεσμό των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων που είναι αμιγώς Δημοτικά, παρ’ ότι αναφέρονται και ως Περιφερειακά. Πριν ακόμα από το ‘83, το 1981, ένας οραματιστής δήμαρχος Αγρινίου, ο Στέλιος Τσιτσιμελής, δημιούργησε το πρώτο επαγγελματικό Δημοτικό Θέατρο στη χώρα μας. Υποδομές είχαν δημιουργηθεί και από άλλους φωτισμένους δημάρχους, όπως ο Ιωάννης Παπασιόπουλος στη Λαμία, που το 1961 έχτισε το υπέροχο Δημοτικό Θέατρο Λαμίας σε σχέδια του εμπνευσμένου αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη.

Έχοντας κλείσει ουσιαστικά τον κύκλο τους τα ΔΗΠΕΘΕ με αναφορά στην «πόλη – κράτος» του παλιού συστήματος των νομών, έχω την πεποίθηση πως είναι έτοιμα να συμβάλουν στη δημιουργία των μεγάλων πραγματικά Περιφερειακών Θεάτρων που έχει ανάγκη η ελληνική περιφέρεια. Έτοιμη και η συντεχνία του θεάτρου ώστε η επαφή των πολιτών στην περιφέρεια με το Θέατρο να είναι επιτυχημένη και σε καλλιτεχνικό επίπεδο τέτοιο, που πραγματικά να αξίζει στον τόπο που γέννησε το θέατρο.

Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής

(ΠΗΓΗ : ΕΦΗΜΕΡ. ΑΥΓΗ https://www.avgi.gr/article/10812/8286208/theatro-sten-periphereia)