ΤΟ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΟ «ΧΕΪ» ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ

Γράφει  ο Πάνος Σκουρολιάκος*

Στην Αμφίκλεια,    μια μικρή πόλη στους πρόποδες του Παρνασσού,  γλεντούν τις απόκριες με πολλούς τρόπους. Κεντρική δράση είναι το Χέι. Μια μεγάλη φωτιά που στήνεται στην πλατεία και γύρω της εξελίσσεται γλέντι και  χορός τρικούβερτος. Μια παρέα γίνονται ντόπιοι και επισκέπτες, απολαμβάνοντας γύρω από την καθαρτική λειτουργία της μεγάλης φωτιάς το κρασί, τους μεζέδες και  την ντόπια παραδοσιακή ορχήστρα που τους καλεί σε διονυσιακή μέθεξη.

Τα αποκριάτικα έθιμα παντού στην Ελλάδα φανερώνουν παλιές λατρευτικές τελετές. Ο Διόνυσος είναι ο Θεός που κατ εξοχήν  λατρευόταν στην Αμφίκλεια από αρχαιοτάτων χρόνων. Ο Παυσανίας μας πληροφορεί πως στην αρχαία Αμφίκαια, «έκαμαν όργια άξια τω Διονύσω». Από τα πιο σημαντικά  μαντεία του Διονύσου, ήταν  και εκείνο της Αμφίκαιας, στους βόρειους πρόποδες του Παρνασσού. Σε αυτό το ιερό υπήρχε μάλιστα μυστική είσοδος για το «άδυτον», ενώ η θέση του εικάζεται πως βρισκόταν στην τοποθεσία Κλήδονας.  Κληδών άλλωστε σημαίνει μαντείο, ή λόγος μαντικός. Στους τόπους λατρείας του Διονύσου, ανάβονταν φωτιές. Η θέση Κοκκινόβραχος της Αμφίκλειας  είναι ένας από αυτούς τους τόπους λατρείας.  Οι φωτιές που άναβαν λοιπόν για να τιμήσουν οργιαστικά τον Διόνυσο, έρχονται ως τις μέρες μας με αδιάλειπτη  συνέχεια,  πιστοποιώντας ζωντανή παρουσία πολλών εκατοντάδων χρόνων.

Πέρασαν όλες αυτές οι τελετές ιδιαίτερα στα βυζαντινά χρόνια μέσα από την χριστιανική θρησκευτική παράδοση για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να εξελιχθούν. Στο πέρασμα των χρόνων λοιπόν και πριν από τη Σαρακοστή,  με πυρήνα το Χέι,  προστέθηκαν και άλλες αποκριάτικες δράσεις στην Αμφίκλεια. Μια από αυτές έχει τον  τίτλο «Πάρτε το κδούνι σας και ΄λάτε». Ένα πολύχρωμο ανθρώπινο ποτάμι ξεχύνεται στους δρόμους, κουνώντας κουδούνια και χορεύοντας με τη συνοδεία της πίπιζας και του νταουλιού.

Εκεί όμως που αποθεώνεται η ρουμελιώτικη παράδοση είναι το κοντοσούβλι 120 μέτρων που στήνεται, ψήνεται και καταναλώνεται με άφθονο κρασί, ντόπιες πίτες  και χορό. Αυτά όλα μέχρι την Κυριακή. Γιατί την Καθαρά Δευτέρα υπάρχει η πατροπαράδοτη φασολάδα που ετοιμάζεται με μεγάλα καζάνια, με λαγάνα και σαρακοστιανά εδέσματα.

Η κοινωνία της Αμφίκλειας έχει όλα τα χαρακτηριστικά μας κοινωνίας που έρχεται από παλιά. Το διαπιστώνει κανείς σε όλες τις εκφάνσεις της. Στους γάμους, τα πανηγύρια, τις κηδείες. Υπάρχουν  σε όλα αυτά  τελετουργικά  που  παραπέμπουν  αρκετά πίσω στο παρελθόν. Είναι αυτή η κοινωνία που έφερε ως τις μέρες μας  κατάλοιπα της λατρείας του Διονύσου, επιμελώς κρυμμένα πίσω από τον μανδύα της αποκριάς. Μιας χρονικής στιγμής όπου όλα επιτρέπονται και τίποτα δεν παρεξηγείται.

*Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ – Βουλευτής Περιφέρειας Αττικής

(Αυγή 21/2/1015)