Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες – δημιουργοί όταν αποφασίσουν να βιοποριστούν από την τέχνη τους είναι γνωστές και πολλές. Τόσο γνωστές και τόσο πολλές, που έχουν δημιουργήσει το στερεότυπο του φτωχού καλλιτέχνη, που στις περισσότερες των περιπτώσεων αντιμετωπίζει με μεγάλη δυσκολία την προσπάθεια της εξασφάλισης των «προς το ζην».
Κάτι που συμβαίνει ιδιαίτερα σε περιόδους ύφεσης, κρίσης, έκτακτων γεγονότων και καταστάσεων όπως θα μπορούσαν να είναι αυτές από ακραία καιρικά φαινόμενα έως ένας πόλεμος. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις το πρόβλημα μεγαλώνει. Ευρισκόμενοι οι καλλιτέχνες στο έλεος των επιχειρηματιών του χώρου, καλούνται να υποχωρήσουν από τις ελάχιστες απαιτήσεις αμοιβής με άλλοθι τη συγκυριακή δυσκολία.
Αλλά και σε εποχές ευμάρειας πάλι το μικρότερο κομμάτι της πίτας μοιράζονται. Προηγούνται οι ανάγκες της παραγωγής, τα έξοδα και τα κέρδη της επιχείρησης και οι αμοιβές των διασημότερων από τους ομότεχνούς τους.
Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, το μεγάλο πλήθος καλλιτεχνών και δημιουργών καλείται να αντιμετωπίζει μόνο του και με ίδια μέσα την κατάσταση. Ιστορικά αυτό γινόταν πράξη με τη συνένωση δυνάμεων όχι μόνο στο καλλιτεχνικό επίπεδο, αλλά και σε εκείνο των οικονομικών – επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Θεσμικά μορφοποιήθηκε αυτό το εγχείρημα, στο πλαίσιο δράσης του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) το 1918, ως Οργανισμός Εταιρικών Θιάσων (ΟΕΘ). Εδώ συναντώνται επαγγελματίες ηθοποιοί μέλη του Σωματείου και, εισπράττοντας μια επιχορήγηση που προέρχεται από κεφάλαια της Εργατικής Εστίας που μεταφέρονταν στο ΣΕΗ γι’ αυτόν τον σκοπό, οργάνωναν από κοινού, συνεταιρικά, θεατρικές παραγωγές μετατρεπόμενοι από απλοί εργαζόμενοι ταυτόχρονα και σε συν-επιχειρηματίες. Δυστυχώς, μετά την κατάργηση της Εργατικής Εστίας ο ΟΕΘ στερήθηκε τους πόρους του, που ήταν ποσοστό από τα εργατικά εισιτήρια, άλλον έναν θεσμό σημαντικό για την επαφή των εργαζομένων με το θέατρο.
Ο ΟΕΘ πίεσε ώστε σε πόλεις της χώρας αλλά και συνοικίες της πρωτεύουσας να δημιουργηθούν αίθουσες δημοτικών θεάτρων. Καλλιέργησε τη συνεταιριστική ιδέα και τις βελτιώσεις στους όρους εργασίας που επέφερε εντός των εταιρικών θιάσων, αγωνίστηκε ώστε να τις μεταφέρει και σε όλο το εύρος της θεατρικής δράσης. Και στις ιδιωτικές θεατρικές επιχειρήσεις, δηλαδή, αλλά και στα κρατικά θέατρα.
Σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές που ζούμε, σ’ αυτό το τοπίο της πανδημίας, που η Πολιτεία αποφασίζει χωρίς σχέδιο και χωρίς πρόνοιες να απαγορεύσει τη λειτουργία θεάτρων, μουσικών σκηνών κ.λπ., σ’ αυτές τις στιγμές, που οι επιχειρήσεις των θεαμάτων (που προϋποθέτουν «συνωστισμό») μειώνουν δραματικά τα κόστη και άρα και τις αμοιβές των καλλιτεχνών, η συνεταιριστική ιδέα προβάλλει ως μονόδρομος.
Μια διέξοδος από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα είναι να πάρουν οι καλλιτέχνες – δημιουργοί τα πράγματα στα χέρια τους. Να απαιτήσουν την ενίσχυση του ΣΕΗ από την Πολιτεία. Να αναλάβει το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού τη δημιουργία μιας πλατφόρμας όπου θα δημιουργούνται και θα λειτουργούν οι παντός είδους συνεταιριστικές προσπάθειες. Μια εκδοχή του πάλαι ποτέ ΟΕΘ στο σήμερα, με σύγχρονα εργαλεία, προσαρμοσμένη στις σημερινές ανάγκες.
Για να γίνει πραγματικότητα ένα τέτοιο σχέδιο όμως, θα πρέπει να κινητοποιηθούν οι ίδιες οι δυνάμεις των καλλιτεχνών. Κατά δυστυχία, το σημερινό υπουργείο Πολιτισμού μ’ αυτή την προβληματική ηγεσία του δεν προσφέρει ακριβοδίκαια και με διαφάνεια στήριξη στους καλλιτέχνες. Οι απευθείας και εν κρυπτώ αναθέσεις, το μοίρασμα των χρημάτων του Δημοσίου σε άγνωστους προορισμούς, μια και κανένα στοιχείο δεν δόθηκε έως σήμερα στη δημοσιότητα, δεν μας δίνουν ελπίδες για «χρηστή διοίκηση» και δίκαιη στήριξη των καλλιτεχνών.
Ας μπει λοιπόν στον καθημερινό αγώνα του κινήματος των καλλιτεχνών – δημιουργών ο αγώνας για ένα νέο συνεταιριστικό κίνημα στην επικράτεια της τέχνης, αλλά και η απαίτηση για στήριξή του από την Πολιτεία. Στο χέρι τους είναι να δημιουργηθεί μια νέα, καλύτερη πραγματικότητα, με συνεργασία, ευγενική άμιλλα και συναδελφικότητα ουσίας…
Πηγή: Η Αυγή