Τα λοξά της Καθαροδευτέρας
Βρίσκαμε πάντα τον τρόπο να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα σ' αυτόν τον τόπο. Η περίοδος της Αποκριάς που κλείνει με την Καθαρή Δευτέρα, έδινε την ευκαιρία για παρεκκλίσεις, κρυφές διαμαρτυρίες, συμβολικές αντιστάσεις. Εκτός από τα πανελλήνια έθιμα της ημέρας που εστιάζονται στα εδέσματα και την προ του Πάσχα νηστεία, σε πολλές περιοχές της χώρας μας, οργανώθηκαν κάποια έθιμα υπό μορφήν δρώμενων, με έντονο το θεατρικό στοιχείο δηλαδή, που δήλωναν το δέσιμο της κοινότητας, την διαμαρτυρία για τα δεινά από τους κατακτητές, κ.ο.κ. Ένα από τα γνωστότερα έθιμα είναι και το «Γαϊτανάκι» που έφτασε στον Ελλαδικό χώρο από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία. Δώδεκα είναι οι χορευτές που παίρνουν μέρος, όσοι και οι μήνες του χρόνου. Ο χορός είναι κυκλικός και συμβολίζει τον κύκλο της ζωής. Πάνω απ' όλα όμως, το μπλέξιμο των γαϊτανιών, συμβολίζει τη σύμπνοια, την αλληλεγγύη και την κοινή καταγωγή. Με ρίζες στην τουρκοκρατία, το έθιμο του Αγά στη Χίο, αναβιώνει ως τις μέρες μας. Ήταν ένας τρόπος διαμαρτυρίας των ραγιάδων, απέναντι στην αυταρχική και άδικη αντιμετώπισή τους από τον κατακτητή. Το πρωί της Καθαρής Δευτέρας λοιπόν, ο «Αγάς» μαζί με τη συνοδεία του που αποτελείται από ζαπτιέδες, γραμματικούς κ.λπ., εισέρχεται στο χωριό και δικάζει τους συμμετέχοντες…