Του Πάνου Σκουρολιάκου*
Μνήμες Αττικού τοπίου μέσα από το λεύκωμα «Μνήμες Τρύγου». Πρόκειται για μια χειροποίητη σχεδόν και καλαίσθητη έκδοση, σε κείμενο του Μεσογείτη, ( μισού Μαρκοπουλιώτη και μισού Κορωπιώτη για την ακρίβεια), γιατρού Δημήτρη Γ. Μπούκη, προικισμένη και με πολλές, όμορφες φωτογραφίες που απεικονίζουν το χωρίς επιστροφή παρελθόν του τόπου και των ανθρώπων του.
Στην Περιφέρεια Αττικής, η σύγχρονη Ελληνική Πολιτεία, προώθησε τον πλεονάζοντα πληθυσμό του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας και του Πειραιά. Άνθρωποι όλων των ταξικών διαβαθμίσεων ήρθαν και εγκαταστάθηκαν εδώ, στην Αττική του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος», της Αττικής Οδού, των εργοστασίων, της μεγάλης αγοράς γης και οικοδομής. Ευκατάστατοι συμπολίτες μας έχτισαν τις εντυπωσιακές κατοικίες με πισίνες και ελικοδρόμια σε πανέμορφες περιοχές . Η μεσαία τάξη έχτισε τις μεζονέτες της σε βουνά και παραλίες και τέλος τα χαμηλά βαλάντια, που βολεύτηκαν σε αυθαίρετα κτίσματα στις πλαγιές ή ανάμεσα στα μεσογείτικα αμπέλια.
Κοιτάζοντας κανείς το σημερινό Αττικό τοπίο, δυσκολεύεται να φανταστεί πως ήταν πριν από εξήντα ή εβδομήντα χρόνια. Το κείμενο του Δ. Μπούκη όμως, οδηγεί τον αναγνώστη, σε ένα γοητευτικό ταξίδι στον χρόνο και μαζί με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, τον εισάγει σε ένα χαρούμενο τοπίο ανθρώπων, ζώων, αντικειμένων της δουλειάς, συνηθειών, τεχνών, σχέσεων. Όλα αυτά τα στοιχεία, μας συστήνουν μια ζωή που μοιάζει δημιούργημα φαντασίας, κι όμως, υπήρξε εκεί στα Μεσόγεια ζωντανή και δημιουργική.
Είναι παλιά η τέχνη της καλλιέργειας της αμπέλου , στη μεσογείτικη γη. Η αμπελοκαλλιέργεια και η οινοποίηση, κάνουν την εμφάνισή τους από την τρίτη χιλιετία π. χ. Η Αττική υπήρξε από τότε ένα από τα πιο μεγάλα αμπελουργικά κέντρα. Οι Αττικοί αγγειογράφοι κοσμούν τα αγγεία με απεικονίσεις του Θεού Διόνυσου που κρατά κληματαριά και σταφύλια. Αιώνες μετά, ο Χριστιανισμός, περιλαμβάνει στα ιερά σύμβολά του την άμπελον και τον οίνον. «Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο γάρ εστί το αίμα μου…» είπε ο Χριστός στους μαθητές του πριν ανέβει στον Γολγοθά. Και το κρασί συνέχισε να συντροφεύει, να θεραπεύει και να ευφραίνει ψυχές και σώματα έως τις δικές μας ημέρες.
Μας παίρνει από το χέρι ο συγγραφέας λοιπόν και ζούμε μαζί του μοναδικά, το μέγα γεγονός του μεσογείτικου τρύγου, σαν να βρισκόμασταν και εμείς εκεί, μερικές δεκαετίες πριν. Τότε που δεν είχαν έρθει ακόμα τα εργοστάσια, οι βίλες και το αεροδρόμιο. Μας περιγράφει το παλιό μεσογείτικο πέτρινο σπίτι. Με τις πιατοθήκες, τη σιφινέρα, την κρεβατοκάμαρα, αλλά και τους στάβλους, τις αποθήκες, το πατητήρι. Μας μαθαίνει τα εργαλεία του τρύγου. Τη Βούτα, το Γράδο, το Κοφίνι, τη Μπότσα, κι άλλα πολλά. Βρισκόμαστε στα αμπέλια. Κόβουμε μαζί τα τσαμπιά και γεμίζουμε τα κοφίνια. Μας βάζει καβάλα στο κάρο που μεταφέρει τη σοδιά στο πατητήρι. Πατάμε τα σταφύλια μαζί με τους πατητάδες συμμετέχοντας στην ξεχωριστή ιεροτελεστία του πατήματος . Μαθαίνουμε πως με το «μέτρο» γίνονταν οι πρώτες εκτιμήσεις για τους βαθμούς οινοπνεύματος που αναπτύσσονταν στο κρασί. Ποιο κρασί πρέπει να καταναλωθεί πρώτα, και ποιο μπορεί να περιμένει για να παλιώσει. Γνωρίζουμε τους ανθρώπους του τρύγου. Τον νοικοκύρη και την κυρά του που στέλνει τηγανιτό ψαράκι και ντομάτες με τυρί στους τρυγητάδες που έρχονταν από μακρινές περιοχές της πατρίδας μας για αυτή την εποχιακή δουλειά. Τον αγωγιάτη με το κάρο, τον κοφινά που έφτιαχνε τα κοφίνια, τον τροχιστή που τρόχιζε τα εργαλεία και άλλους πολλούς.
Γράφει ο Δ. Μπούκης για όλα αυτά, σαν παιδί που έκθαμβο τα έχει καταγράψει στη μνήμη και την ψυχή του και τώρα ήρθε η ώρα να καταθέσει αυτή την προίκα ζωής. Εμείς, κυκλοφορούμε ανάμεσα στα κλήματα, τα μεσογείτικα χωριά, τους λόφους, τον κάμπο και ω του θαύματος, δεν υπάρχει ίχνος ασφάλτου, μπετόν, κακόγουστης οικοδομής ή ότι άλλο συναντούμε σήμερα. Κινούμαστε χάρη στο βιβλίο «Μνήμες Τρύγου» στην Αττική του ΄50, γιατί ο οίνος μεθά, μας ταξιδεύει, μας χαρίζει ευτυχία.
Κλείνοντας το υπέροχο αυτό βιβλίο που δημιούργησαν οι εκδόσεις «Α-Ω», επανερχόμαστε στην πεζή πραγματικότητα, αφού όμως έχουμε κάνει όμως ένα ωραίο και μεθυστικό ταξίδι!
*Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής.
(Αυγή 10/10/2015)
