Του Πάνου Σκουρολιάκου*
Η χώρα των Ρουμάνων, η περιοχή δηλαδή της αρχαίας Δακίας, μετά την κατάκτησή της από τους Ρωμαίους μετονομάζεται σε Tera Roumaneaska (Ρουμανική Γη). Κατά τον μεσαίωνα, χωρίστηκε σε τρία πριγκιπάτα. Της Βλαχίας, της Μολδαβίας και της Τρανσυλβανίας. Όταν κατά την Οθωμανική κατοχή αργότερα, οι τούρκοι έστελναν οσποδάρους να κυβερνήσουν, αυτοί οι ηγεμόνες ήταν ελληνικής – φαναριώτικης καταγωγής. Έτσι, το ελληνικό στοιχείο κυριαρχεί οικονομικά και πολιτιστικά στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Ρίζωσαν οι έλληνες σε αυτόν τον τόπο, έμειναν εκεί και για τις επόμενες ιστορικές περιόδους, μπόλιασαν το ρουμάνικο στοιχείο με το ελληνικό πνεύμα και μπολιάστηκαν από το πνεύμα και τις αξίες του ρουμάνικου λαού.
Πολλά και πολλοί είναι εκείνοι οι πνευματικοί άνδρες και γυναίκες που δημιούργησαν έναν δυνατό δεσμό αλληλοκατανόησης και συνεργασίας ανάμεσα στους έλληνες και ρουμάνους δημιουργούς.
Μετά από την βυζαντινή περίοδο όπου το θέατρο ήταν σχεδόν απαγορευμένο και μετά από την οθωμανική υποταγή όπου ήταν παντελώς ανύπαρκτο, μια γυναίκα, εκεί στη Ρουμανία, το ζωντανεύει ξανά. Είναι η Ραλλού Καρατζά, κόρη του ηγεμόνα της Βλαχίας Ιωάννη Καρατζά, που δίνει για πρώτη φορά μετά από εκατοντάδες χρόνια, παραστάσεις στην ελληνική γλώσσα, στο Βουκουρέστι του 1819, στο θέατρο της «Ερυθράς Κρήνης». Το έδαφος είχαν προετοιμάσει σημαντικές μορφές του νεοελληνικού διαφωτισμού, όπως οι Ιώσιπος Μοισιόδαξ, Νεόφυτος Δούκας κ.π.α. Στον χώρο του θεάτρου πάντα, αυτή την εποχή, διέπρεψε και ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Αριστίας. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη στα 1800, έρχεται στο Βουκουρέστι στα 1817 για να συμπράξει στο Ελληνικό Θέατρο της Ραλλούς Καρατζά. Εκεί συνδέεται με την Φιλική Εταιρεία εμπνεόμενος από τις ιδέες του Διαφωτισμού και τη λαχτάρα της απελευθέρωσης της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό. Έτσι λοιπόν, ανάμεσα στις θεατρικές του δημιουργίες, (Βρούτος και Τιμολέων στα ομώνυμα έργα των Βολταίρου και Ζαμπέλιου), ακολουθεί τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και παίρνει μέρος στην μάχη του Δραγατσανίου ως σημαιοφόρος του Ιερού Λόχου. Είναι ένας από τους λίγους επιζώντες μαχητές του. Μετά την ήττα, μεταβαίνει στη Γαλλία, όπου με χορηγία της Ραλλούς Καρατζά σπουδάζει υποκριτική κοντά στον Τάλμα Φρανσουά Ζοζέφ. Το 1827 επιστρέφει στο Βουκουρέστι, όπου διδάσκει στο Κολλέγιο του Αγίου Σάββα και ιδρύει Θεατρική Σχολή. Η λαχτάρα για την ελεύθερη πατρίδα τον φέρνει στην Αθήνα το 1840. Δυστυχώς, οι σκληρές συντεχνιακές δομές του γηγενούς φτωχού θεάτρου στην βαυαροκρατούμενη πρωτεύουσα που είχαν προλάβει να συγκροτηθούν και να «ελέγχουν» το τοπίο, τον ανάγκασαν να γυρίσει πίσω στο Βουκουρέστι. Εκεί, ίδρυσε το Εθνικό Θέατρο της Ρουμανίας προσφέροντας πολλά στην θεμελίωση του επαγγελματικού θεάτρου της χώρας.
Ελληνορουμάνος ήταν και ο σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας Ίων Λούκα Καρατζιάλε ( 1852-1912). Ονομάστηκε ο «Μολλιέρος της Ρουμανίας», για το σημαντικό και πολυποίκιλο έργο του. Θεατρικά, διηγήματα, ποιήματα, με όχημα το ρουμάνικο χιούμορ και την ευφρόσυνη φαντασία του να σατιρίζει τα πάντα και από θέσεις πολιτικές. Πολιτεύθηκε, στην αρχή με το Ριζοσπαστικό και στη συνέχεια με το Συντηρητικό κόμμα. Ήταν όπως είπαμε ελληνικής καταγωγής. Η οικογένειά του, έφθασε στην Βλαχία γύρω στα 1812. Ο παππούς του, ο κεφαλλονίτης Στέφανος Καραγιάλης έφτασε στο Βουκουρέστι μέσω Κωνσταντινούπολης ως μάγειρας του ηγεμόνα Καρατζά. Ο Καρατζιάλε επηρέασε την πνευματική και πολιτική ζωή της Ρουμανίας με τις θεωρητικές απόψεις του για όλα τα θέματα της κοινωνικής ζωής και βέβαια με τον τεράστιο πλούτο του έργου του.
Γιός της Ζωίτσας Ιστράτι και του κεφαλλονίτη παράνομου καπνέμπορου από τα Φαρακλάτα Γεωργίου Βαλσαμή, ο Παναίτ Ιστράτι, δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του. Ενταγμένος στην Αριστερά, έγραψε πλήθος άρθρων και πεζογραφικών έργων. Ο Καζαντζάκης αλλά και ο Ρομαίν Ρολάν θαύμαζαν το έργο του. Τον χαρακτήρισαν μάλιστα ως τον «Γκόργκι των Βαλκανίων».
Να σημειώσουμε ακόμα πως γενέτειρα των Ανδρέα Εμπειρίκου αλλά και του Ιάννη Ξενάκη, υπήρξε η Βραίλα της Ρουμανίας και ακόμα ότι φιλόξενη αγκαλιά βρήκε στη ρουμανική γη ο κυνηγημένος κομμουνιστής συγγραφέας Δημήτρης Χατζής , στα μετεμφυλιακά χρόνια. Μαζί του και πολλοί αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού.
Η πνευματική προσφορά των ελλήνων, συνεχίζεται αδιαλείπτως στη Ρουμάνικη γη. Η ελληνική μειονότητα γεφυρώνει τις καλές σχέσεις ανάμεσα τους δύο λαούς. Στο Ρουμανικό κοινοβούλιο συμμετέχει ο ελληνικής καταγωγής βουλευτής Γαβριήλ Ζησόπουλος. Από το 2008, λειτουργεί το Ελληνκό Σχολείο Βουκουρεστίου «Αθηνά», που είναι το μόνο σχολείο του Βουκουρεστίου που έχει πιστοποιηθεί για τη χρήση του ελληνικού εθνικού εκπαιδευτικού προγράμματος. Δημιουργήθηκε, κατόπιν συνεργασίας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδος με τον Σύλλογο Ελλήνων Γονέων και Κηδεμόνων Βουκουρεστίου και βρίσκεται υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πρεσβείας της Ρουμανίας.
Οι βαθιές ρίζες της ελληνικής πνευματικής παρουσίας στην φίλη Ρουμανική γη θα δίνουν πάντα ακριβούς καρπούς προς όφελος των δύο λαών αλλά και της πανευρωπαϊκής και παγκόσμιας συνεννόησης για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τις δυσκολίες και αγκυλώσεις του παρόντος.
*Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής της Περιφέρειας Αττικής.
ΠΗΓΗ : http://www.avgi.gr/article/10812/7017175/e-roumania-tou-ellenikou-pneumatos
