ΤΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ (ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ)
Γράφει ο Πάνος Σκουρολιάκος*
Ποτέ μη λες ποτέ. Την εποχή της μεταπολίτευσης, αποχαιρετώντας τη χούντα νομίζαμε πως είχαμε τελειώσει οριστικά με φασισμούς, ναζισμούς και δικτατορίες. Αυτό που ζούμε τώρα, μας επιβεβαιώνει το ορθόν του :«Ποτέ μη λες ποτέ».
Κάτι τέτοιες στιγμές, θυμόμαστε το βιβλίο- συντροφιά εκείνης της εποχής. Το είχε εκδώσει ο Γιώργος Χατζόπουλος («Κάλβος» 1970), και ήταν το θεατρικό έργο του Μπέρτολτ Μπρέχτ «Τρόμος και Αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ» σε μετάφραση Αγγέλας Βερυκοκάκη,
Εξόριστος από το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ ο Μπρεχτ, γράφει ανάμεσα στα 1937 – 39, εικοσιτέσσερις σκηνές που περιγράφουν τη ζωή στη Γερμανία της εποχής. Κάποιες , τις ανεβάζει ο ίδιος στο Παρίσι, με ηθοποιούς, εξόριστους Γερμανούς εργάτες. Αριστοτεχνικά παρουσιάζει την πνιγηρή ατμόσφαιρα μέσα στην οποία εξελίσσεται η δημόσια και η ιδιωτική ζωή στην πατρίδα του.
Πως μπλέκεται κανείς στο θανατηφόρο δίχτυ του ναζισμού;
Η Εβραία Ιουδήθ είναι παντρεμένη και ευτυχισμένη με τον Γερμανό γιατρό Φρίτς. Στον μονόλογό της, αποκαλύπτεται ο εφιαλτικός τρόπος που το χιτλερικό καθεστώς διέβρωσε ακόμα και τις ερωτικές σχέσεις. Στην «πρόβα αποχαιρετισμού», λέει : «Την περασμένη βδομάδα Φριτς,
ανακάλυψες , (κρίνοντας εντελώς αντικειμενικά), ότι το ποσοστό
των Εβραίων ανάμεσα στους επιστήμονες “δεν είναι και τόσο μεγάλο”». Και πιο κάτω: « …Τι τούς έκανα ε γ ώ ; Ποτέ μου δεν ανακατεύτηκα στην πολιτική .
Ψήφισα εγώ τον Τέλμαν και τούς άλλους κομμουνιστές ;
Είμαι μια αστή νοικοκυρά …».
Ο Τρόμος ελλοχεύει παντού. Στον «Σπιούνο» ένα ζευγάρι κλείνει τα μάτια σ ότι γίνεται έξω από το σπίτι, αλλά κρατάει την «πολυτέλεια» να συζητά διαφωνώντας με την ναζιστική κόλαση ιδιωτικά και χαμηλόφωνα. Δοκιμάζει όμως την απόλυτη έκπληξη: Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας συζήτησης, ο μικρός γιός, εξαφανίζεται, και οι γονείς φοβούνται ότι θα τους «καρφώσει» στη Χιτλερική Νεολαία!
Γυναίκα: «… Καλύτερα θα κανες να πρόσεχες τη γλώσσα σου. Σπάω το κεφάλι μου αν είπες … ότι δεν μπορεί να ζήσει κανείς στη Χιτλερική Γερμανία.»
Άντρας: «Δεν το είπα καθόλου .»
Γυναίκα: «Κάνεις σα να μουνα εγώ η αστυνομία. Βασανίζω το μυαλό μου τι μπορεί ν άκουσε ο μικρός.»
Άντρας: «Η λέξη Χιτλερική Γερμανία, δεν υπάρχει καν στο λεξιλόγιό μου.»
Γυναίκα: «Δεν είναι όμως τέτοιο παιδί, να πάει να καταδώσει κάποιον…»
Άντρας: «Είναι εκδικητικός. Ίσως επειδή του πήρα το βάτραχό του…»
Το παιδί ξαφνικά εμφανίζεται. Το είχε σκάσει απλώς για να παίξει… Οι γονείς του όμως απαξίωσαν τους εαυτούς τους, τις αρχές και το ήθος τους μπροστά στον ναζιστικό φόβο.
Σε άλλα κομμάτια οι γιατροί δεν πρέπει να ρωτάνε την αιτία ασθενείας , γιατί μπορεί να αρρώστησε κάποιος λόγω των συνθηκών εργασίας στο εργοστάσιο. Οι δικαστές θα πρέπει να πείθονται από τις καταθέσεις των ανθρώπων του καθεστώτος. Η διχόνοια σπέρνεται εντέχνως ανάμεσα στους κρατουμένους στα τάγματα εργασίας, και οι δημοσιογράφοι – διαφημιστές του καθεστώτος ωραιοποιούν τις απάνθρωπες συνθήκες στα εργοστάσια του τρίτου Ράϊχ: «Κανένα χέρι δε μένει πια ακίνητο, κανένα γρανάζι δε σκουριάζει στη Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ!»
Το Τρίτο Ράϊχ παρήλθε. Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, γύρισε στη Γερμανία, δημιούργησε το θρυλικό θέατρο «Μπερλίνερ Ανσάμπλ» και πέρασε τη ζωή του γράφοντας και σκηνοθετώντας. Ο Τρόμος και η Αθλιότητα όμως, παραμένουν και αναζητούν ευκαιρίες.
Στην Ελλάδα του 2013, κάποιοι, για να φρενάρουν τον αγώνα του λαού για την ανατροπή της κρίσης (τους) και των μνημονίων (τους) , σκαρφίστηκαν να ζωντανέψουν έναν φρικτό εφιάλτη του παρελθόντος. Με πλήρη απουσία και της παραμικρής ευθύνης απέναντι στον λαό και την ιστορία, αποφάσισαν να νεκραναστήσουν τον ναζισμό. Το σχεδίασαν αυτό το έγκλημα στα υπόγειά τους, το έβγαλαν στο φώς του ήλιου, και του έδωσαν και κοινοβουλευτική νομιμοποίηση. Όμως το φίδι, τσιμπάει τους πάντες. Ακόμα και το χέρι που επώασε το αυγό του. Τώρα τρέχουν, ή καμώνονται πως τρέχουν.
Ο ελληνικός λαός, τους γυρνάει την πλάτη, και δηλώνει : ΠΟΤΕ ΠΙΑ!
(Δημοσιεύθηκε στην ΑΥΓΗ).
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής.
